Bir Şiir/Kahve Gözlerin/Gülümsememle Analiz ve Azıcık Tahlil

Bir Şiir “ KAHVE GÖZLERİN” Gülümsememle Analiz Ve Azıcık Tahlil.

KAHVE GÖZLERİN

Aklımda ayrılığı kurmuyorsam tek bir an
Gözlerinden sabahlar sesleniyor diyedir
Hissiyatım çeşminde gezinmekteyse viran
Gönül telim aşkından besleniyor diyedir
Ki çehreme kor gibi düşen kahve gözlerin
Arş u ferş mâkâmında şahsıma hediyedir



Sevgisizlik köşkünde durmuyorsam tek bir an
Öfkemdeki kavisler paslanıyor diyedir
Belleğimde tuttuğum cemâlindeki hiran
Bağrıma senli hisler yaslanıyor diyedir
Ki devran-ı çarkımdan geçen kahve gözlerin
Muhabbete tetikçi, umuda devriyedir



Darbeli sabırları yormuyorsam tek bir an
Gönül sonsuz zamanda uslanıyor diyedir
Kanatlarım sonunda olmuş ise yıpranan
Sarhoşluğum âhunda puslanıyor diyedir
Ki ardında hasreti çeken kahve gözlerin
Kirpiklerimden sızıp çehreme tahliyedir



Yıllara kavuşmayı sormuyorsam tek bir an
Bağrımda bekleyişler katlanıyor diyedir
Gurbetlik acı ise, nevbaharda kıvranan
Bir görümlük simânda tatlanıyor diyedir
Ki şahlanıp bendimi yakan kahve gözlerin
Sevdandan mütevellit nârıma takviyedir


· · • • • ✤ • • • · · GÜŞTA

Bugün Sitemizin değerli nadide duygu ve hisleriyle şiirleriyle gönlümüzü mest ederek yazan Feride “GÜŞTA “mahlasıyla yazan kardeşimin bu duygu his yüklü okuyunca işte şiir duygu budur diyen şiiri için klavyenin başına geçtim.

“Şiir, bilinen en eski edebiyat türlerinden birisidir. Yahya Kemal Beyatlı, şiir için şunu demiştir: “Şiir, nesirden bambaşka bir kimliktedir. Musikiden başka türlü bir musikidir.” Cahit Sıtkı Tarancı da: “Şiir, kelimelerle güzel biçimler kurmak sanatıdır.” demiştir. Melih Cevdet Anday ise, şiiri tanımlamaya çalışmanın boşuna bir çaba olduğunu düşünür. Çünkü “Tanım akıl işidir. Şiir ise akıl dışıdır.”
Görüldüğü gibi kesin bir tanımı yapılamasa da şiir şöyle bir cümleyle tanımlanmaya çalışılabilir: Hayal ve düşüncelerin bir düzene bağlı olarak, çekici bir dil ve ahenkli dizeler halinde aktarılmasına şiir denir. Kısaca, şiir için, dili kullanarak insan üzerinde yoğun, etkili ve güçlü izlenimler yaratan sanat ürünüdür diyebiliriz.
Diğer türler gibi şiir de bir plana sahiptir. Ancak her ölçülü ve kafiyeli metin, şiir değildir. Şiirde “duygu’ temel unsurdur ama duygunun dışında “düşünce” ve “hayal” de vardır. Şiirde “sanat” öğesi ağır basar. Bu bakımdan şiirde sözcük seçimi öne çıkar. Aslında şiir, sözcüklerin ahenk oluşturacak şekilde bir araya getirilmesinden oluşur.”

GİRİŞ

Aklımda ayrılığı kurmuyorsam tek bir an
Gözlerinden sabahlar sesleniyor diyedir
Hissiyatım çeşminde gezinmekteyse viran
Gönül telim aşkından besleniyor diyedir
Ki çehreme kor gibi düşen kahve gözlerin
Arş u ferş mâkâmında şahsıma hediyedir

Ayrılığın gönülde bıraktığı hüzün ile yazmaya başlayan kardeşim, “Aklımda ayrılığı kurmuyorsam tek bir an, Gözlerinden sabahlar sesleniyor diyedir.” Hasretinle baş başa kaldımsa eğer buna dayanma gücüm gözlerinin aydınlık bakışının gönlümü aydın etmesinden dolayıdır katlanıyorum.” Hissiyatım çeşmin Hislerimde gezinmekteyse viran, Gönül telim aşkından besleniyor diyedir” Hissettiğim Çeşmim (gözbebeğindir), yanımda yoksun hasret kaldım hislerimde gezinsem de viran halde, gönlüm ile telim seninle bakışınla besleniyor. Hasretle aşkla ilgili birçok şiir yazılıyor ve hala yazılmaya da devam ediliyor.

Dede Efendi’nin güfte yazarını bilmediğim hicâz yörük semâisinin sözlerinin bir bölümü şöyle:

Yine neş’e-i muhabbet dil-u cânım etti şeydâ (tutkun divane)
(Yine neşeli muhabbetli dil ile canım ettin sana tutkun divane aşık)

Yine bezm-i ayş-u vuslat edip ehl-i aşkı ihyâ
Yine gönül mecliste yiyip içmekte değilim vuslatı umarak ehli olan bu aşığı canlandırdın umutlandırdın)

Aman ey gül-i nihâlim beni eyle vasla şâyân
(Aman gül fidanım beni eyle sana kavuşmaya layık)

Sana cân-ü dil fedâdır gönül andelib-i gûyâ
(Sana bu canla bu dil feda olsun sen ki gönül bülbülüm kendini bil böyle farz et)

Devam edelim.” Ki çehreme kor gibi düşen kahve gözlerin, Arş u ferş mâkâmında şahsıma hediyedir” Ki yani yüzüme düşen yakan kor alev gözlerindir beni aşık eden aşk diyarlarında gezdiren. Arş ve yeryüzü makamında dünyamda gözlerin aşkınla bana haktan bir hediyedir bilirim.

GELİŞME

Sevgisizlik köşkünde durmuyorsam tek bir an
Öfkemdeki kavisler paslanıyor diyedir
Belleğimde tuttuğum cemâlindeki hiran
Bağrıma senli hisler yaslanıyor diyedir
Ki devran-ı çarkımdan geçen kahve gözlerin
Muhabbete tetikçi, umuda devriyedir

Gözler, insanın gönülden hissedilenlerin duyguların ruhunun aynasıdır. O nazlı yârin gözlerin yağmur gibi bereketli kokar, yağmur sonrası kokusu hissedilen mis toprak gibi kokar, gözler bazen gurbet ilde gurbet türküsü olur söylenir dillerde nağme nağme, Gözlerin baharı getirir bahar gibi kokar, işte gözler gurbet türküsü olur, yaklaştırır gönül kıyısına dercesine yazan kardeşime duygularının tavan yapmasıyla bizi hasretle aşk diyarlarında gezdirtiyor.

Ben nerde bir çift göz gördümse
Tuttum onu güzelce sana tamamladım
Sen binlerce yaşayasın diye yaptım bunu
Bir bunun için yaptım
Cemal Süreyya

Öylesine Bir Aşk Şiiri
Gözlerin ipek yoludur ömrümün
Akasya yüklü kervanlar geçer
Çan sesleri arasında bir fener
Yanar söner yanar söner yanar söner
Gözlerin ipek yoludur ömrümün
Ahmet Erhan

Devam edelim.” Sevgisizlik köşkünde durmuyorsam tek bir an, Öfkemdeki kavisler paslanıyor diyedir” Sevgisizlik köşkünde duramıyorsam sensiz bir an, öfkemle sana kızarken yanlış yollara girerken, öfkem gözlerinle berrak aydınlık oluyor, ayrı yollarım tertemiz oluyor aşkınla gözlerinle yollarım hep sana çıkıyor.

“Belleğimde tuttuğum cemâlindeki hiran
Bağrıma senli hisler yaslanıyor diyedir”

Belleğimde aklımda gönlümde tutuğum sığındığım gül yüzündeki gönlündeki mağarandır içinde dinlendiğim huzur bulduğum. Hira: Alemlere rahmet peygamberimiz Muhammed'in (S.A.V.) inzivaya çekildiği mağara. Her insanın bu dünyada sığınacağı bir gölü ve mağarası olmalı sevmek mutlulukla huzur duymak için. Bu mağaran gönlün bağrıma gönlüme senli hisleri yerleştirerek saklayarak seni hatırlatarak sana yaslandırtıyor diyedir…

“Ki devran-ı çarkımdan geçen kahve gözlerin
Muhabbete tetikçi, umuda devriyedir”
Ki yani dünyam olan gözlerin dünya hayatımda var olan kahve gözlerin beni benden alıp sen ederken, muhabbetine koşturan umudum için umudumun kaybolmaması için o gözlerin nöbetçidir beni kontrol eden ayakta diri tutan, baş amirimdir.

ANA KONUSU

Hasretle gözlere olan aşkla dolu dolu bakarak yaşamanın canlı kalmanın konusudur.

SONUCA DOĞRU BİRKAÇ ADIM

“Darbeli sabırları yormuyorsam tek bir an
“Gönül sonsuz zamanda uslanıyor diyedir”

Gönlümde hasretinle hasretin darbeler vururken, ben sabrımla bu şikayetle sabrı yormuyor gönlümde misafir ediyorsam bil ki, sabırla gönlüm uzun bu hasret yolunda uslanıyor diyedir. Orhan Bab bu gönülle ilgili pek çok eserleri vardır.

Nedir bu çektiğim senden
Gönül derdin hiç bitmiyor
Yediğin darbelere bak
Bu da mı sana yetmiyor gönül

Her çiçekten bal alırsın
Her gördüğünle kalırsın
Sen kendini ne sanırsın
Belki bir gün uslanırsın gönül

Uslan artık deli gönül Bak gelip geçiyor ömür
Uslan artık deli divane gönül

Dünya sana kalır sanma
Geleceği dünden sorma
Her gün gördüğün rüyayı
Aldanıp ta hayra yorma gönül

Hepimiz bir misafiriz
Zaman gelince göçeriz
Ecel acı can alırken
Her şeyimizden geçeriz gönül
Orhan Gencebay

Gönül bu sevdi mi vazgeçmez söz dinlemez çünkü cennet bahçesinde geziyordur.

Ah neyleyim gönül senin elinden
Her zaman ağlarım gülemem gayri
Ben bıktım usandım elin dilinden
Terk ettim sılayı dönemem gayrı

Gönül ben sırrına eremedim ki
Gonca gonca güller deremedim ki
Arz eyledim yâri göremedim ki
Ne olur sonumuz bilemem gayrı

Musa ile o yar Tur'a çekildi
İsa'da göründü dara çekildi
Muhammed Ali'de sırra çekildi
Yitirdim o yâri bulamam gayrı

Bulunmaz alemde menendi dengi
Görünse orduyla eylesem cengi
Bir güle aşığım başkadır rengi
Yabani gülleri yolamam gayrı

Der Ferrahi yâre haber salarken
Gayrı ağlar oldum ben de gülerken
Yar aşkından dertli dertli çalarken
(Merakımdan dertli dertli çalarken)
Sazım düzen tutmaz çalamam gayrı
Aşık Ferrahi

Aşk hasretle yazdırtır ve okutturur.


“Kanatlarım sonunda olmuş ise yıpranan
Sarhoşluğum âhun da puslanıyor diyedir”

Sana koştukça uçtukça gönül kanatlarım yıprandı ise sarhoşluğum aşkın güzelliğinden başımı döndürtürken ahunda “Güzel, ince, zarif kadın” güzelliğinle zarifliğinle buğu ile kaplanmak nemi ile gönlümün kurak topraklarını yeşerten çiğ taneleri gibi buğusuyla gönlüme damlarken kuraklığımı giderir diyedir diğer anlamı ile puslanmak, saklanmak içinde kalmak içine sinmek anlamında da kullanılır.

“Ki ardında hasreti çeken kahve gözlerin
Kirpiklerimden sızıp çehreme tahliyedir”

Ki yine hasreti benden uzakta iken çeken kahve rengi gözlerin, sen hasretle ağlarken kirpiklerinden akan gözyaşların sızıp yüzüme doğru içindekini, boşaltarak gelmektedir…

SONUÇ

“Yıllara kavuşmayı sormuyorsam tek bir an
Bağrımda bekleyişler katlanıyor diyedir”

O gözlerin ki bana yeten, hasretliğini gurbette yok eden diye vuslatı sormuyorum her an seninleyim diye, o gözlerin ki bağrımda bekleyişleri umutla yeşertiyor bu sıkıntılara katlanarak vuslat kavuşma ne zaman diye sormuyorum

“Gurbetlik acı ise, Nevbahar da kıvranan
Bir görümlük simanda tatlanıyor diyedir”

Gurbetlik zorsa acı ise yeni baharlarda kıvranan sensizlikle, bir an gördüğüm unutamadığım o tatlı gülen Gülşen yüzünde bu gönlüm tatlanıyor diyedir, sensiz baharlarda. Yârin olmadığı her yer kıştır lakin onu hatırladıkça bahar gelir …

“Ki şahlanıp bendimi yakan kahve gözlerin
Sevdandan mütevellit nârıma takviyedir”

Şaha kalarak beni benden alan gözlerin, aşk diyarlarından gezdirtti, sevdadan üzerime aşk seni bana sevmem için tayin eden(mütevellit) ateşimi yani ateşimi söndüren aşk bunlara dayanmam için takviye edici güçtür dağdır yamaçtır, dayandığım dayanaktır.

ÖLÇÜ VEZİN

Aklımda ayrılığı kurmuyorsam tek bir an A
Gözlerinden sabahlar sesleniyor diyedir B
Hissiyatım çeşmende gezinmekteyse viran A
Gönül telim aşkından besleniyor diyedir B
Ki çehreme kor gibi düşen kahve gözlerin C
Arş u ferş mâkâmında şahsıma hediyedir B

Sevgisizlik köşkünde durmuyorsam tek bir an A
Öfkemdeki kavisler paslanıyor diyedir B
Belleğimde tuttuğum cemâlindeki hiran A
Bağrıma senli hisler yaslanıyor diyedir B
Ki devran-ı çarkımdan geçen kahve gözlerin C
Muhabbete tetikçi, umuda devriyedir B

ŞİİR TÜRÜ
Hece 7+7 14 lü
(14'li hece ölçüsü)
1.Mısra Aklımda ayrılığı / kurmuyorsam tek bir an 7+7
2. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Gözlerinden sabahlar / sesleniyor diyedir 7+7
3. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Hissiyatım çeşminde / gezinmekteyse viran 7+7
4. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Gönül telim aşkından / besleniyor diyedir 7+7
5. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Ki çehreme kor gibi / düşen kahve gözlerin 7+7
6. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Arş u ferş mâkâmında / şahsıma hediyedir 7+7
7. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Sevgisizlik köşkünde / durmuyorsam tek bir an 7+7
8. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Öfkemdeki kavisler / paslanıyor diyedir 7+7
9. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Belleğimde tuttuğum / cemâlindeki hiran 7+7
10. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Bağrıma senli hisler / yaslanıyor diyedir 7+7
11. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Ki devranı çarkımdan / geçen kahve gözlerin 7+7
12. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Muhabbete tetikçi / umuda devriyedir 7+7
13. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Darbeli sabırları / yormuyorsam tek bir an 7+7
14. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Gönül sonsuz zamanda / uslanıyor diyedir 7+7
15. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Kanatlarım sonunda / olmuş ise yıpranan 7+7
16. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Sarhoşluğum âhunda / puslanıyor diyedir 7+7
17. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Ki ardında hasreti / çeken kahve gözlerin 7+7
18. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Kirpiklerimden sızıp / çehreme tahliyedir 7+7
19. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Yıllara kavuşmayı / sormuyorsam tek bir an 7+7
20. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Bağrımda bekleyişler / katlanıyor diyedir 7+7
21. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Gurbetlik acı ise / nevbaharda kıvranan 7+7
22. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Bir görümlük simânda / tatlanıyor diyedir 7+7
23. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Ki şahlanıp bendimi / yakan kahve gözlerin 7+7
24. Mısra (14'li hece ölçüsü)
Sevdandan mütevellit / nârıma takviyedir 7+7
Şiirin Vezni Şiir 24 mısradan oluşmaktadır.
Ölçüsü 14'li hece ölçüsüdür.
24 Mısrası '7+7' kalıbı ile yazılmıştır.
Vezni 24 mısra ile 7+7'dir

ARUZ VEZNİ

1) Aklımda ayrılığı kurmuyorsam tek bir an
Heceleme Ak lım da ay rı lı ğı kur mu yor sam tek bir an
Hece tipi — — • — • • • — • — — — — —
Uyarlama Ak lım da ay rı lî ğî kur mû yor sam tek bir an
Hece tipi — — • — • — — — — • — • — —
Hece Yapisi vc cvc cv vc cv cV cV cvc cV cvc cvc cvc cvc vc
Sanat & Kusur I I I Z Z
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fâ'ilâtün / mef'ûlü / fâ'ilâtün
(2) Gözlerinden sabahlar sesleniyor diyedir
Heceleme Göz le rin den sa bah lar ses le ni yor di ye dir
Hece tipi — • — — • — — — • • — • • —
Uyarlama Göz lê rin den sa bah lar ses lê ni yor di yê dir
Hece tipi — — • — • — — — — • — • — —
Hece Yapisi cvc cV cvc cvc cv cvc cvc cvc cV cv cvc cv cV cvc
Sanat & Kusur I Z I I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fâ'ilâtün / mef'ûlü / fâ'ilâtün
(3) Hissiyatım çeşminde gezinmekteyse viran
Heceleme His si ya tım çeş min de ge zin mek tey se vi ran
Hece tipi — • • — — — • • — — — • • —
Uyarlama His sî ya tım çeş min dê gê zin mek tey se vî ran
Hece tipi — — • — • — — — — • — • — —
Hece Yapisi cvc cV cv cvc cvc cvc cV cV cvc cvc cvc cv cV cvc
Sanat & Kusur I Z I I Z I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fâ'ilâtün / mef'ûlü / fâ'ilâtün
(4) Gönül telim aşkından besleniyor diyedir
Heceleme Gö nül te lim aş kın dan bes le ni yor di ye dir
Hece tipi • — • — — — — — • • — • • —
Uyarlama Gô nül te lim aş kın dan bes lê ni yor di yê dir
Hece tipi — — • — • — — — — • — • — —
Hece Yapisi cV cvc cv cvc vc cvc cvc cvc cV cv cvc cv cV cvc
Sanat & Kusur I Z I I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fâ'ilâtün / mef'ûlü / fâ'ilâtün
(5) Ki çehreme kor gibi düşen kahve gözlerin
Heceleme Ki çeh re me kor gi bi dü şen kah ve göz le rin
Hece tipi • — • • — • • • — — • — • —
Uyarlama Kî çeh re me kor gî bî dû şen kah ve göz lê rin
Hece tipi — — • • • — — — — • • • — —
Hece Yapisi cV cvc cv cv cvc cV cV cV cvc cvc cv cvc cV cvc
Sanat & Kusur I Z I I I Z Z I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fe'ilâtün / mef'ûlü / fe'ilâtün
(6) Arş u ferş mâkâmında şahsıma hediyedir
Heceleme Arş u ferş mâ kâ mın da şah sı ma he di ye dir
Hece tipi — • — — — — • — • • • • • —
Uyarlama Arş û ferş mâ ka mın dâ şah sî ma he di yê dir
Hece tipi — — • — • — — — — • • • — —
Hece Yapisi vcc V cvcc cV cv cvc cV cvc cV cv cv cv cV cvc
Sanat & Kusur I Z Z I I I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fâ'ilâtün / mef'ûlü / fe'ilâtün
(7) Sevgisizlik köşkünde durmuyorsam tek bir an
Heceleme Sev gi siz lik köş kün de dur mu yor sam tek bir an
Hece tipi — • — — — — • — • — — — — —
Uyarlama Sev gî siz lik köş kün dê dur mû yor sam tek bir an
Hece tipi — — • — • — — — — • — • — —
Hece Yapisi cvc cV cvc cvc cvc cvc cV cvc cV cvc cvc cvc cvc vc
Sanat & Kusur I Z Z I I Z Z
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fâ'ilâtün / mef'ûlü / fâ'ilâtün
(8) Öfkemdeki kavisler paslanıyor diyedir
Heceleme Öf kem de ki ka vis ler pas la nı yor di ye dir
Hece tipi — — • • • — — — • • — • • —
Uyarlama Öf kem de ki ka vis ler pas lâ nı yor di yê dir
Hece tipi — — • • • — — — — • — • — —
Hece Yapisi vc cvc cv cv cv cvc cvc cvc cV cv cvc cv cV cvc
Sanat & Kusur I I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fe'ilâtün / mef'ûlü / fâ'ilâtün
(9) Belleğimde tuttuğum cemâlindeki hiran
Heceleme Bel le ğim de tut tu ğum ce mâ lin de ki hi ran
Hece tipi — • — • — • — • — — • • • —
Uyarlama Bel lê ğim de tut tû ğum cê mâ lin de ki hî ran
Hece tipi — — • • • — — — — • • • — —
Hece Yapisi cvc cV cvc cv cvc cV cvc cV cV cvc cv cv cV cvc
Sanat & Kusur I Z Z I I Z I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fe'ilâtün / mef'ûlü / fe'ilâtün
(10) Bağrıma senli hisler yaslanıyor diyedir
Heceleme Bağ rı ma sen li his ler yas la nı yor di ye dir
Hece tipi — • • — • — — — • • — • • —
Uyarlama Bağ rî ma sen li his ler yas lâ nı yor di yê dir
Hece tipi — — • — • — — — — • — • — —
Hece Yapisi cvc cV cv cvc cv cvc cvc cvc cV cv cvc cv cV cvc
Sanat & Kusur I I I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fâ'ilâtün / mef'ûlü / fâ'ilâtün
(11) Ki devran-ı çarkımdan geçen kahve gözlerin
Heceleme Ki dev ra nı çar kım dan ge çen kah ve göz le rin
Hece tipi • — • • — — — • — — • — • —
Uyarlama Kî dev ra nı çar kım dan gê çen kah ve göz lê rin
Hece tipi — — • • • — — — — • • • — —
Hece Yapisi cV cvc cv cv cvc cvc cvc cV cvc cvc cv cvc cV cvc
Sanat & Kusur I Z I Z Z I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fe'ilâtün / mef'ûlü / fe'ilâtün
(12) Muhabbete tetikçi, umuda devriyedir
Heceleme Mu hab be te te tik çi u mu da dev ri ye dir
Hece tipi • — • • • — • • • • — • • —
Uyarlama Mû hab be te te tik çî û mû da dev ri yê dir
Hece tipi — — • • • — — — — • — • — —
Hece Yapisi cV cvc cv cv cv cvc cV V cV cv cvc cv cV cvc
Sanat & Kusur I I I I I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fe'ilâtün / mef'ûlü / fâ'ilâtün
(13) Darbeli sabırları yormuyorsam tek bir an
Heceleme Dar be li sa bır la rı yor mu yor sam tek bir an
Hece tipi — • • • — • • — • — — — — —
Uyarlama Dar bê li sa bır lâ rî yor mû yor sam tek bir an
Hece tipi — — • • • — — — — • — • — —
Hece Yapisi cvc cV cv cv cvc cV cV cvc cV cvc cvc cvc cvc vc
Sanat & Kusur I Z I I I Z Z
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fe'ilâtün / mef'ûlü / fâ'ilâtün
(14) Gönül sonsuz zamanda uslanıyor diyedir
Heceleme Gö nül son suz za man da us la nı yor di ye dir
Hece tipi • — — — • — • — • • — • • —
Uyarlama Gô nül son suz za man dâ us lâ nı yor di yê dir
Hece tipi — — • — • — — — — • — • — —
Hece Yapisi cV cvc cvc cvc cv cvc cV vc cV cv cvc cv cV cvc
Sanat & Kusur I Z I I I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fâ'ilâtün / mef'ûlü / fâ'ilâtün
(15) Kanatlarım sonunda olmuş ise yıpranan
Heceleme Ka nat la rım so nun da ol muş i se yıp ra nan
Hece tipi • — • — • — • — — • • — • —
Uyarlama Kâ nat la rım so nun dâ ol muş i se yıp râ nan
Hece tipi — — • — • — — — — • • • — —
Hece Yapisi cV cvc cv cvc cv cvc cV vc cvc v cv cvc cV cvc
Sanat & Kusur I I Z I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fâ'ilâtün / mef'ûlü / fe'ilâtün
(16) Sarhoşluğum âhunda puslanıyor diyedir
Heceleme Sar hoş lu ğum â hun da pus la nı yor di ye dir
Hece tipi — — • — — — • — • • — • • —
Uyarlama Sar hoş lu ğum a hun dâ pus lâ nı yor di yê dir
Hece tipi — — • — • — — — — • — • — —
Hece Yapisi cvc cvc cv cvc v cvc cV cvc cV cv cvc cv cV cvc
Sanat & Kusur Z I I I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fâ'ilâtün / mef'ûlü / fâ'ilâtün
(17) Ki ardında hasreti çeken kahve gözlerin
Heceleme Ki ar dın da has re ti çe ken kah ve göz le rin
Hece tipi • — — • — • • • — — • — • —
Uyarlama Kî ar dın da has rê tî çê ken kah ve göz lê rin
Hece tipi — — • • • — — — — • • • — —
Hece Yapisi cV vc cvc cv cvc cV cV cV cvc cvc cv cvc cV cvc
Sanat & Kusur I Z Z I I I Z Z I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fe'ilâtün / mef'ûlü / fe'ilâtün
(18) Kirpiklerimden sızıp çehreme tahliyedir
Heceleme Kir pik le rim den sı zıp çeh re me tah li ye dir
Hece tipi — — • — — • — — • • — • • —
Uyarlama Kir pik le rim den sî zıp çeh rê me tah li yê dir
Hece tipi — — • — • — — — — • — • — —
Hece Yapisi cvc cvc cv cvc cvc cV cvc cvc cV cv cvc cv cV cvc
Sanat & Kusur Z I I I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fâ'ilâtün / mef'ûlü / fâ'ilâtün
(19) Yıllara kavuşmayı sormuyorsam tek bir an
Heceleme Yıl la ra ka vuş ma yı sor mu yor sam tek bir an
Hece tipi — • • • — • • — • — — — — —
Uyarlama Yıl lâ ra ka vuş mâ yî sor mû yor sam tek bir an
Hece tipi — — • • • — — — — • — • — —
Hece Yapisi cvc cV cv cv cvc cV cV cvc cV cvc cvc cvc cvc vc
Sanat & Kusur I Z I I I Z Z
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fe'ilâtün / mef'ûlü / fâ'ilâtün
(20) Bağrımda bekleyişler katlanıyor diyedir
Heceleme Bağ rım da bek le yiş ler kat la nı yor di ye dir
Hece tipi — — • — • — — — • • — • • —
Uyarlama Bağ rım da bek le yiş ler kat lâ nı yor di yê dir
Hece tipi — — • — • — — — — • — • — —
Hece Yapisi cvc cvc cv cvc cv cvc cvc cvc cV cv cvc cv cV cvc
Sanat & Kusur I I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fâ'ilâtün / mef'ûlü / fâ'ilâtün

(21) Gurbetlik acı ise, nevbaharda kıvranan

Heceleme Gur bet lik a cı i se nev ba har da kıv ra nan
Hece tipi — — — • • • • — • — • — • —
Uyarlama Gur bet li ka cı î sê nev bâ har da kıv râ nan
Hece tipi — — • • • — — — — • • • — —
Hece Yapisi cvc cvc cv cv cv V cV cvc cV cvc cv cvc cV cvc
Sanat & Kusur U I I I Z Z I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fe'ilâtün / mef'ûlü / fe'ilâtün

(22) Bir görümlük simânda tatlanıyor diyedir

Heceleme Bir gö rüm lük si mân da tat la nı yor di ye dir
Hece tipi — • — — • — • — • • — • • —
Uyarlama Bir gô rüm lük si mân dâ tat lâ nı yor di yê dir
Hece tipi — — • — • — — — — • — • — —
Hece Yapisi cvc cV cvc cvc cv cVc cV cvc cV cv cvc cv cV cvc
Sanat & Kusur I Z I I I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fâ'ilâtün / mef'ûlü / fâ'ilâtün

(23) Ki şahlanıp bendimi yakan kahve gözlerin

Heceleme Ki şah la nıp ben di mi ya kan kah ve göz le rin
Hece tipi • — • — — • • • — — • — • —
Uyarlama Kî şah la nıp ben dî mî yâ kan kah ve göz lê rin
Hece tipi — — • — • — — — — • • • — —
Hece Yapisi cV cvc cv cvc cvc cV cV cV cvc cvc cv cvc cV cvc
Sanat & Kusur I Z I I I Z Z I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Vezin Mef'ûlü / fâ'ilâtün / mef'ûlü / fe'ilâtün

(24) Sevdandan mütevellit nârıma takviyedir
Heceleme Sev dan dan mü te vel lit nâ rı ma tak vi ye dir
Hece tipi — — — • • — — — • • — • • —
Uyarlama Sev dan dan mü te vel lit nâ rî ma tak vi yê dir
Hece tipi — — • • • — — — — • — • — —
Hece Yapisi cvc cvc cvc cv cv cvc cvc cV cV cv cvc cv cV cvc
Sanat & Kusur Z I I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Vezin Mef'ûlü / fe'ilâtün / mef'ûlü / fâ'ilâtün
Siirin Vezni Mef'ûlü / fâ'ilâtün / mef'ûlü / fâ'ilâtün
Mef'ûlü / fâ'ilâtün / mef'ûlü / fâ'ilâtün Arapça bir kelime olan aruzun sözlük anlamı "Çadırın ortasına dikilen direk"tir. Bir edebiyat terimi olarak ise "mısralardaki hecelerin uzunluk ve kısalıkları temeline dayanan nazım/şiir ölçüsü" demektir.
Aruz vezninde hecelerin kısalığı ve uzunluğu esas olduğu için bazı Türkçe kelimeler kısa olduğu halde vezin gereği uzun okunur; buna imale denir. İmale kısa heceyi uzun yapar. Arapça ve Farsça kelimelerdeki bazı uzun seslerin vezin gereği kısa okunmasına da zihaf denir. Zihaf ise imalenin tersine uzun heceyi kısa yapmayı sağlar. Hece ölçüsünde böyle bir mesele yoktur. Türk edebiyatında imale çok sayıda bulunmakla beraber zihaf kusuru hoş karşılanmadığı için çok az yapılmıştır.
'''Aruz ölçüsü''', nazımda uzun veya kısa, kapalı ya da açık hecelerin belli bir düzene göre sıralanarak ahengin sağlandığı ölçü. Sözlük anlamları ‘yön’, ‘yan’, ‘bölge’, ‘bulut','Gök yüzü’, ‘keçi yolu’, ‘deli', 'sarhoş deve’, ‘çadırın orta direği’, ‘karşılaştırılan', 'ölçü olan şey’ gibi çeşitlidir. Edebi kavram olarak, bu anlamlardan hangisine dayandığı tam olarak bilinmemektedir. Develerin yürüyüşünden, demircilerin sistematik çekiç vuruşundan veya çamaşırcı kadınların tokmak seslerinden çıktığı görüşleri vardır. Bir çadırı direğin ayakta tutması gibi, divan şiiirini ayakta tutan en büyük unsurun aruz olduğu düşünülür. Aruz bilimini bir öğreti biçiminde ilk olarak ortaya koyan ünlü Arap dilcisi İmam Halil bin Ahmed'dir. Aruz ölçüsü, Arap, Türk, Fars, Kürt, Afgan, Pakistan ve kısmen Hint edebiyatında kullanılmaktadır.

Aruz Ölçüsünün Temel Taşları

Aruz hecelerin sayısını değil, şeklini esas alır. Aruzla yazılmış şiirlerde, her bir mısranın heceleri, diğer mısraların aynı hizadaki heceleriyle aynı açıklık(kısalık) ve kapalılık(uzunluk) noktasında birbirlerine denktir. Açık(kısa) hece ( . ) işaretiyle; kapalı(uzun) hece (-) işaretiyle gösterilir. Ayrıca med'li adı verilen, bir buçuk hece değerinde ( .- )işaretiyle gösterilen hece değeri de dört sesten oluşan heceler için kullanılır. Bu temel parçaların birleşmesinden 8 ana kalıp ortaya çıkmıştır:

fa'ûlün (fe'ûlün) (._ _)
fâ'ilün, fâ'ilât (_._)
mefâ'ilün (._._)
fâ'ilâtün (_._ _)
müstef'ilün (_ _._)
mef’ûlâtü (_ _ _ .)
müfâ'aletün (._.._)
mütefâ'ilün (.._._)



Düz Kalıplar

1- Mefâilün / Mefâilün / Mefâilün / Mefâilün

Karışık Kalıplar:

1- Mefâilün / Mefâilün / Feûlün ( . - . -) ( . - . - ) ( . - - )
2- Feilâtün ( Fâilâtün) / Feilâtün / Feilâtün / Feilün ( fa’lün)

Aruz ölçüsünde kurallar


Ulama : Bağlama, bağlayış anlamındadır. Sessiz harfle biten kelimeyi sesli harfle başlayan kelimeye bağlayarak okumaktır.

İmale : Aruz kalıbına uydurmak için kısa hecenin uzun sayılmasıdır.

Zihaf : Aruz kalıbına uydurmak için uzun hecenin kısa sayılmasıdır.



Redif

Dize sonlarında aynı görevdeki eklerin ya da tekrarlanan kelimelerin oluşturduğu ses benzerliğidir.

An-Viran

Uyak (Kafiye)

Dize sonlarında genelde rediften önce gelen ses benzerliğidir. Uyakta, redifteki gibi görev ve anlam birliği aranmaz.

A n Vira n

dörtlükte dize sonlarındaki “n“ler uyaktır. Aralarında yalnızca ses benzerliği vardır. Görev ve anlam ortaklığı yoktur. Redif kullanılmamıştır.

Yarım Uyak:

Dize sonlarındaki varsa redifler bulunduktan sonra geriye kalan tek (bir) ses benzerliğine yarım uyak denir.

Tam Uyak:

Dize sonlarındaki varsa redifler bulunduktan sonra geriye kalan iki ses benzerliğine tam uyak denir.

Di-yedir -Hedi-yedir

Zengin Uyak:

Dize sonlarındaki varsa redifler bulunduktan sonra geriye kalan ikiden fazla ses benzerliğine denir.

Dİ-YE-DİR- TAK-Vİ-YE-DİR

Kardeşime bu duygu his yüklü şiiri için teşekkürler ederek sizi şiir ve tahlil ve gülümsememle baş başa bırakıyorum selamlarımla.
Mehmet Aluç