Özelleşen Türkiye

Türkiye'de 1980 lerde başlayan özelleştirme furyasına en son olarak İstanbul'daki iki köprü 2 köprü ve 8 otoyolu daha dahil edildi. Özelleştirmenin doğuşundaki amaç ; genel anlamda ekonomik verimliliği arttırmak, serbest piyasa ekonomisinin gelişmesini sağlamak, hazine ve kamu kuruluşlarına ek fon sağlamak, dış finansmanı en aza indirmektir. Fakat 1980 li yıllardan itibaren Türkiye de dahil olmak üzere dünyanın bir çok yerinde özelleştirme ciddi anlamda sermeye anlamına gelmeye başladı. Türkiye devletinin de cumhuriyetin ilk yıllarında amacı; özel sektör gelişene kadar kamu yararına yatırım yapmak özel sektörü özendirmek ve ileriki dönemlerde yaptığı bu yatırımları özelleştirmekti. Fakat ? doğal veya teknolojik tekel' kapsamına giren işletmelerin özelleştirilmesi kamuya kara değil zarara uğratır.
Son olarak 2 köprüsü ve 8 otoyolun 25 yıllığına ÜLKER, KOÇ ve % 40 hissesine sahip Malezya hükümetinin yatırım fonu olan UEM Grubuna ( bu fonun başkanı Malezya Başbakanı) 5.7 milyar ödenek karşılığında özelleştirilmesi gündemde. Değerinin çok altında bir satış fiyatıyla yalnızca 7 yıl sonra ciddi anlamda satın alan kuruluşa kar sağlayacak kadar cüzzi miktarda satıldı. Devletin büyük bir yatırım sonucunda yalnızca kısa bir süre sonra kendini finansa edip, kar getirecek bir işletmesini, neredeyse maliyet fiyatına eşit fiyatla satılması akıllara ? bir çeşit imtiyaz mı ? düşüncesini getirdi. Aynı zamanda karayolu, köprü geçiş haklarının, milli piyango, spor toto, iddia gibi halka kumar oynatan işletmelerin satışı imtiyaz ve iltizamdır. Köprüler, otoyolları hizmet tesisleridir para toplama ve sermaye merkezleri değildir.
Cumhuriyetin ilk yıllarında iltizam ve imtiyaz sözleşmesiyle yabancılara ait olan demir yolları, limanlar tütün ve incir işletmeleri, istanbul' un su, elektrik işletmeleri kullanım hakları kaldırıldı. Ülkede zamanla devlete ait kuruluş sayısı git gide azaldığı için. Günümüzde ise son yıllarda yine aynı sorun yaşanmaya başladı. Özelleştirmelerle gün geçtikçe kamuya ait temel hakkı içeren kuruluşların özelleştirme ihaleleriyle yabancı sermayeye imtiyaz ve iltizam olarak satılması bunların imkansızlaşır.
Temel hakka ait kuruluşların halkın ortak kullanım alanları olduğundan dolayı kamu yararına kar getirmesi amaçlanır. Fakat 2009 ve 2010 yılındaki yıllarındaki yatırım harcamalarıyla otoyol ve köprülerin özelleştirme bedelleri neredeyse eşittir bu da bir kamu zararıdır. Satılmasaydı 7 yılda, yapılan harcamayı, geçiş ücretlerine zam yapılmasa dahi kendini finanse edebilecek ve kara geçebilecektir. Özellikle 10 yılda gelir artışı % 250, geçiş yapan araç sayısı da % 76 artış varken kamuya gelir getiren bu ticaret kapısının satılması tam bir kamu zararıdır. Aynı zamanda özelleştirme ile bu özelleştirilen kamu kuruluşlarında çalışan binlerce emeklinin ve halen kamuda çalışan memurların akibetinde de belirsizliğe neden olmaktadır. Çünkü işsizliğin nedenlerinden biri de özelleştirmenin getirdiği belirsizliktir. Ve Maliye Bakanı M.Emin Şimşek'in özel sektörün hizmet kalitesinin verimlilik kaynaklarını etkin kullanma açısından devletten çok daha iyi olduğunu söylemesi akıllardaki soru işaretlerini gidermenin aksine, vatandaşta devlete karşı olan güvensizlik hissini arttırdı. Özel sektör gelir elde ederken devletin bu karlı yatırımdan hiçbir geliri olmayacak olması, halkın diğer temel hizmetlerin de gün geçtikçe özel sektörün daha iyi bir gelir kapısı olduğu bahanesiyle elden çıkarılabileceği sorununu akıllara getirdi. Vatandaşı özelleştirme hakkını alan kuruluşun bu hizmetlerde keyfi artışa gidebilecekleri endişesi sardı. Fakat Maliye Bakanı araç geçiş hizmet bedelinin Tüfe ya da ABD ?deki enflasyon oranında olacağı özelleştirme şartnamesinde belirtildiğini dile getirdi.
Belki de hızlı tren yatırımları, duble yollar, otobanlar hava yolunda artan özel şirketler bu tür yatırımların hepsinin yapılış amacı ; nisbi sermaye ihtiyacını sağlamak içindir. Kim bilir devlet gerçekleşecek olan bir kriz ortamında sıcak para sağlamak ve krizden çıkabilmek için halkın güvencesi olabilecek daha nice kamu kuruluşunu da bu özelleştirme furyasına feda edecektir...