Dadaloğlu'nun Hayatı ve Eserleri

Edebiyatla İçerik Editörü

21 Mart — min. okuma: 2-3 dakika

Dadaloğlu, Osmanlı Devleti'nin Anadolu Türkmenlerini iskân politikasına karşı koymuş bir halk ozanıdır.

Doğum tarihi ve yeri: 1785, Tomarza
Ölüm tarihi ve yeri: 19. yy, Şarkışla

1- Dadaloğlu'nun Hayatı

Gerçek adı Veli olan Dadaloğlu 1783 yılında Tomarza'da doğmuştur. Doğduğu ve öldüğü yer kesin olarak bilinmeyen Dadaloğlu, Toros Türkmenlerinin Avşar boyundandır. Güney ve Orta Anadolu’yu dolaşmış, açık Türkçeyle milli vezin ve şekillerle şiir söylemiştir.

Dadaloğlu’nun mensup olduğu Avşar boyunun göçebelikten vazgeçmesi için çeşitli yerlere iskân edilmesi bu boyun devlete karşı tavır almasına sebep olmuş, Avşarlar’ın sözcüsü durumunda bulunan Dadaloğlu da iskân olayına karşı çıkarak zaman zaman bunu şiirlerinde dile getirmiştir. Bu şiirlerden hareketle bazı çevreler tarafından Dadaloğlu devlete baş kaldırmış bir âsi gibi gösterilmeye çalışılmıştır. Bugüne kadar 130 civarında şiiri tesbit edilmiş olup, bunların uzun bir hayat sürmüş olan Dadaloğlu’nun şiirlerinin tamamını teşkil etmediği sanılmaktadır. Birkaçı dışında hemen bütün şiirleri sözlü derlemeye dayanmakta, bu durum Dadaloğlu’nun birçok şiirinin kaybolduğunu veya başkalarına mal edildiği ihtimalini akla getirmektedir.

Dadaloğlu, mevcut bütün şiirlerinde koşma, türkü, semâi, varsağı, destan gibi halk nazım şekillerini kullanmıştır. Manzumelerini muhteva bakımından sevda şiirleri, yurt güzellemeleri ve kavga şiirleri olarak üçe ayrılmıştır. Kavga şiirlerinde Köroğlu’nun, sevda şiirlerinde ve yurt güzellemelerinde Karacaoğlan’ın ve Dede Korkut’un etkisinde kaldığı görülmüştür. Dili kavga şiirlerinde sert ve pervasız, diğer şiirlerinde ise içli, samimi ve sadedir. tam anlamıyla kabilesinin şairidir Dadaloğlu. “Biz” zamiri onun için bir estetikten ziyade belirli bir zümre anlayışının ifadesidir. Dadaloğlu kafiye yönünden de fazlaca başarılı değildir. Bu durum, birçok şiirinde kafiyelerin zamanla değişmesi yanında genel olarak halk şairlerinin hemen hepsinde görülen kafiye kusurlarından kaynaklanmaktadır. Dadaloğlu’nun birçok hikâyeyi nakleden iyi bir anlatıcı olduğu sanılmaktadır. Bu da anlattığı birçok hikâyenin ona mal edilmesine sebep olmuştur.

2- Dadaloğlu'nun Edebi Kişiliği

Dadaloğlu‘nun şiirleri, yerleşik hayata geçmek istemeyen Türkmen aşiretlerinin sesi ve sözlü tarihi sayılabilir. Dadaloğlu’nun şiirlerinde tabii ve samimi bir söyleyiş vardır.