Goethe Hayatı ve Eserleri

— min. okuma: 6-7 dakika
Goethe Hayatı ve Eserleri

Johann Wolfgang Von Goethe, Alman hezarfen; edebiyatçı, politikacı, ressam ve doğabilimci.

Doğum tarihi ve yeri: 28 Ağustos 1749, Frankfurt, Almanya.
Ölüm tarihi ve yeri: 22 Mart 1832, Weimar, Almanya.

1- Goethe'nin Hayatı

28 Ağustos 1749 Almanya'nın Frankfurt şehrinde dünyaya geldi. Daha çocuk yaşlarında edebiyata olan ilgisini belli etmeye başladı. 1756-58 yılları arasında bir devlet okulunda eğitim gören Goethe, özel dersler de alıyordu. Fransızca, İngilizce, Latince, Yunanca ve İtalyanca'nın yanı sıra çello ve piyano dersleri de almaktaydı.

Dünya edebiyatının en önemli yazarları arasında bulunan Johann Wolfgang von Goethe, sadece edebiyatla değil felsefe, doğa bilimleri ve eğitim olmak üzere birçok konuyla da yakından ilgilenmiştir. Almanya’nın Frankfurt an Main’de doğan Goethe varlıklı ve aydın bir anne ile babanın çocuğuydu. Evlerinde değerli bir resim koleksiyonu ve zengin bir kütüphane bulunmaktaydı. Kız kardeşi ve Wolfgang bu evde büyüdü. Aydınlanma Çağı’nın düşünceleriyle yetiştirilen ünlü yazar küçük yaştan itibaren Latince, Fransızca ve Eski Yunanca öğrendi. O dönem Fransız işgali altında bulunan Frankfurt’ta sergilenen Fransız tiyatro topluluklarının oyunları küçük Wolfgang’ın aşırı derecede dikkatini çekti ve Fransız Edebiyatına karşı ilgi duymasına sebep oldu.

18 yaşına gelince babasının isteğini yerine getirmek için Leipzig’e hukuk öğrenimi için giden Goethe, orada dönemin arkeologları, edebiyatçıları ve sanatçılarıyla da tanışma şansı elde etti. Eski Yunan sanatına olan ilgisi de bu esnada başladı. Gözlerini kullanarak, bir kişiye ya da objeye bakıp geçmek yerine, onu görüp tanımayı ve anlamayı öğrendi. Başladığı her işi en iyi şekilde yapmak ve sonuna kadar götürmek gibi bir özelliği olan Goethe, 1768 yılında Leipzig’e gittikten üç yıl sonra ağır bir hastalık geçirdiği için eve geri dönmek durumunda kaldı. Evde kaldığı iki sene boyunca da astroloji ve simya ile ilgilendi.

1774 yılında yazdığı ilk roman olan Genç Werther’in Acıları, gerek anlatımı, gerekse duygu ve düşüncelerini ifade etmedeki başarısı dolayısıyla evrensel bir üne kavuştu. Bu romanla Alman edebiyatında Coşkunluk Akımı olarak da bilinen yeni bir yol açıldı.Bu senelerde ilahiler kısa fakat özlü, pırıl pırıl şiirler yazdı. 1775 yılında Goethe,Weimar Dükü Karl August’un daveti üzerine Weimar’a gitti. Dükün özel elçilik danışmanı olarak maden ocaklarını ve sulama projelerini kontrol etmeden, küçük Weimar ordusunun askerlerinin resmi kıyafetlerini seçmeye kadar çeşitli işlerle uğraştı. Weimar’da tanışıp aşık olduğu Charlottevon Stein, Goethe’yi pek çok açıdan etkiledi. Ondan aldığı esinle çok hoş şiirler yazdı. 1787 yılında yazdığı Iphigenie Tauris’ta ile 1780-87 yılları arasında yazdığı Tarquato Tasso adlı eserlerindeki kadın karakterleri Charlottevon Stein’den izler taşır.

1786 yılında Weimar’dan ani bir şekilde ayrılarak İtalya’ya giden Goethe, için burası bir kaçış ve yeniden doğuştu. Sanatsal ve duygusal geçmişinden koparak kendini yenileme konusunda kararlıydı. İtalya’da ilk defa Roma ve Eski Yunan sanatını yakından tanıma imkanı elde etti. 1794 yılında Friedrich Schiller’le hayatları boyunca devam edecek bir dostluk bağı kurdu. Friedrich Schiller ve Goethe’nin dört ciltlik mektupları Alman edebiyatının en verimli zamanına ışık tutar. Alman edebiyatının Klasik Döneminin önde gelenleri arasında bu iki yazar vardır. 1770 yılından başlayarak yaşamının son yıllarına dek yazmayı sürdüren Goethe’nin Faust isimli oyunu yazarın başyapıt eseri sayılır. Johann Wolfgang Von Goethe, 22 Mart 1832 tarihinde Waimar’da hayata gözlerini kapadı. Ölüm sebebininse kalp krizi olduğu düşünülmektedir. Ünlü yazarın son kelimeleri ise ‘Daha fazla ışık...’ olmuştur.

2- Goethe'nin Edebi Kişiliği

Goethe’nin sanat yaşamı üç evrede değerlendirilir. Üniversite yıllarından 1775’e kadar süren gençlik döneminin ilk yıllarında, sanat dünyasında yapmacıklı aşkları ve eğlenceli hayatı işleyen bir akım egemendi. İlk şiirlerini bu akımın etkisiyle yazmıştır. Ancak ne bu hayat, ne de bu sanat anlayışı ona uygun değildi. Zaten, bir süre kendisini kaptırdığı o günlerin eleştirisini, birkaç yıl sonra yazdığı “Suça Katılanlar” oyununda bulmak mümkündür. Yine de, kendisi hayattayken en çok etki uyandıran roman “Genç Werther’in Acıları” bir gençlik dönemi ürünüdür.

1775’de Weimar’a gidişi ile başlayıp Schiller’le arkadaşlığı ile 1805’e kadar uzayan yıllarda ise klasik sanat anlayışına ulaşmıştır Goethe. Özellikle, roman alanında “William Meister’in Çıraklık Yılları” ve şiirde “Baladlar”, en önemli eserleridir. Yazarlığının bu “klasik” döneminde, daha çok tiyatro oyunları yazdığı söylenebilir.

Fransız Devrimi'ndeki şiddet ürkütmüştü Goethe’yi ve bu toplumsal patlamaya sırtını dönmüştü. Ancak, insanı eğitmenin, insan ruhunda yatan bencilliği ve uyumsuzluğu yok etmenin yollarından biri olarak tam klasik modellere dayanan güzel, dolayısıyla ahlaksal sanatı tercih ettiği zaman, aslında, Aydınlanma ideallerine bağlılığını sürdürmekte, insan doğasının ve toplumun kusursuz hale getirilebileceği fikrine olan hümanist inancı ortaya koymaktadır.

1805’den sonraki “geç dönemi”nde ise, bir yandan “William Meister”in ikinci bölümünü ve “Gönül Bağlarını” tamamlamış, bir yandan da İranlı şair Hafızi’nin gazellerinin biçiminden etkilenen “Divan-ı Şarkı”yi yazmıştır. Ama hepsinden önemlisi, 1770’den beri tasarlayıp geliştirdiği “Faust”a son şeklini vermesidir. Bugün Goethe’nin en tanınan ve sanatının doruğu olarak kabul edilen eseri kuşkusuz “Faust”tur.

Goethe’nin gerçekçiliği Shakespeare’e uzanır. Ona göre, Shakespeare’in trajedileri, “kendi benliğimizde ve özgür istemlerimizde yatan ne varsa tümü, bir bütünün amansız yol alışıyla çarpışır ve gizli bir noktanın çevresinde döner”.

Goethe’nin Alman edebiyatına etkisi çok önemlidir. İlk dönemlerde, ona karşı çıkan ya da onu izleyenler biçiminde ayrılmalar olmuşsa da, bu duruşların belirlenmesi yine Goethe’yi referans alır. 1900’lerden sonra ise bütün dünya için tartışmasızdır edebiyattaki yeri.

3- Goethe'nin Eserleri

  • Şiir:
    • Balladlar
    • Şiirler
    • Toplum Türküleri
    • Annette'in Kitabı
    • Tatlı Ksenia'lar
    • Batı Doğu Divanı
    • Sevgi Üçlemesi
  • Oyun:
    • Faust
    • Götz von Berlichingen
    • Clavio
    • Egmont
    • İphigenie Tauris'te
    • Torquato Tasso
    • Aşığın Kaprisi
    • Stella
    • Pandora
    • Kardeşler
    • Prometheus
    • İlettiğimiz Şey
    • Muhammed
    • Suç Ortakları
    • Akhilleus
    • Halk Generali
    • Elpenor
    • Duygululuğun Zaferi
  • Roman:
    • Genç Werther'in Acıları
    • Wilhelm Meister'in Tiyatroculuğu
    • Wilhelm Meister'in Çıraklık Yılları
    • Wilhelm Meister'in Yolculuk Yılları
    • Ruh Yakınlıkları
  • Günlük ve Anıları:
    • Günlük
    • İsviçre Mektupları
    • İtalya Yolculuğu
    • Fransa Seferi
    • Mainz Kuşatması
    • Kendi Hayatımdan Şiir ve Gerçek
    • Yıllık
  • Diğer Eserleri:
    • Herman ile Dorothea
    • Oyuncular İçin Kurallar
    • Alman Göçmenlerinin Anlatıları
  • Bilimsel Eserleri:
    • Bitkilerin Değişimi Üzerine Deneme
    • Renkler Kuramı Üzerine
    • Çene Aracıl Kemiği
  • Otobiyografi Çalışmaları

    • Hayatımdan. Edebiyat ve Hakikat (Otobiyografik Çalışma, 4 Cilt),1811–33
    • İtalya Seyahati (Gezi Yazısı, çevirmen: Göknil Seniha Bedri, 1955), 1816-17
Paylaş:
Yorumlar