Nahid Sırrı Örik'in Hayatı ve Eserleri

Nahid Sırrı Örik Türk hikâye, roman ve oyun yazarı.

Doğum tarihi ve yeri: 22 Mayıs 1895 İstanbul.
Ölüm tarihi ve yeri: 18 Ocak 1960, İstanbul.

1- Nahid Sırrı Örik'in Hayatı

Örik, 22 Mayıs 1895 tarihinde İstanbul’da dünyaya gelmiştir. Babası, Abdülhamit II zamanında Hukuk Mektebi öğretim üyesi, Saray mütercimi ve Maarif Nezareti mektupçularından William Shakespeare'den iki oyun çevirmiş Hasan Sırrı Bey, dedesi divan sahibi şairlerden Ahmet Nafız Paşa’dır. Annesi Melek Hanım’dır. Henüz dört yaşındayken aile ayrılınca üvey annesi ve babasıyla büyümüştür.

Evde bir Türkçe hocası ve bir Fransız mürebbiye ile özel eğitim alarak başlamıştır. Bu eğitimden sonra yazar, Beşiktaş'taki Afitab-ı Maarif Rüştiyesi'nden (ortaokul) mezun oldu. Sırayla bir İngiliz, bir Fransız Mektebinde okumuş, Galatasaray Mekteb-i Sultânisi'ne (Galatasaray lisesi) girmiş ancak hiçbirini tamamlamamıştır. Daha sonra 1913 yılında Mekteb-i Hukuk'un derslerine katılmış ve burayı da yarım bırakmıştır. Babasının ısrarı ve hatırı sayesinde Berlin büyükelçiliği maiyetîne tayin edilen yazar, Berlin’de iken son halife II. Abdülmecid’nin oğlu Şehzade Faruk’un yanında bir operaya kadın kılığında gitmiştir. Ertesi gün Alman gazetelerinde alay konusu olmuş ve acilen İstanbul’a çağrılmıştır. Elçilik görevinden ayrılarak , İstanbul’a dönmemiştir. Birinci Dünya Savaşı'nın ikinci yılından itibaren 1915 yılında Berlin, Tiflis, Paris, Viyana, Roma ve Kopenhag gibi Batı kentlerinde yaşayan yazarın İlk öyküsü 1927 yılında Fransa'da, Fransızca olarak yayımlanmıştır, “Zeynep la Courtisane” adlı bu ilk öyküsü Paris’te Les Oeuvres Libres dergisinde Eylül 1927 ayında yayımlamıştır. Cumhuriyet'in ilân edişmiş ve babasının vefatından sonra 1928 yılında yurda dönerek , Cumhuriyet gazetesinde yazarlığa başlamıştır. Daha sonra Ankara'ya yerleşmiş ve Milli Eğitim Bakanlığında mütercim olarak görev yapmıştır.

Milli Eğitim Bakanlığında uzun seneler çevirmen olarak çalışan yazar Hasan Ali Yücel döneminde Dünya Klasikleri'ne birer Voltaire ve Balzac çevirisiyle katkıda bulunmuştur. Şiir dışında edebiyatın hemen hemen her türünde ürün vermiştir Daha çok hikâye, gezi notları, edebiyat ve tarih araştırmalarıyla tanınmıştır. Eserlerinin önemli bir kısmında “İstanbul konak kültürü” denebilecek bir yaşama tarzını anlatmıştır. Babasının, Abdülhamit II’in mabeyn mütercimliğinde çalışmış olması,  Örik’e, saraylıları yakından tanıma fırsatı vermiştir.

Ankara'da bulunduğu yıllarda 15 Temmuz 1933 tarihinden itibaren Yaşar Nabi Nayır ile birlikte Varlık Dergisi'ni çıkarmıştır. Nahit Sırrı Örik, 18 Ocak 1960 tarihinde İstanbul’da 65 yaşında hayatını kaybetmiştir.

 Örik’in “Sultan Hamid Düşerken” adlı romanını tiyatrocu Kemal Bekir 1976 yılında “Düşüş” ismiyle tiyatro oyununa çevirmiştir. Aynı eseri 2002 yılında sinema yönetmeni Ziya Öztan “Abdülhamit Düşerken” adıyla filme alınmıştır

“Kıskanmak” adlı romanı 2009 yılında yönetmen Zeki Demirkubuz tarafından aynı adla film yapılmıştır.

2- Nahid Sırrı Örik'in Edebi Kişiliği

Örik gezip gördüğü Edirne, Kayseri, Kırşehir, Kastamonu, Yozgat, Adapazarı, İzmit, Elmadağ, Bağlım, Gölbaşı, Haymana, Polatlı gibi yerleri kendine özgü üslubu ile anlatmıştır.

3- Nahid Sırrı Örik'in Eserleri

• Hikaye:
  • Kırmızı ve Siyah (1929)
  • San'atkârlar (1932)
  • Eski Resimler (1933)
  • Eve Düşen Yıldırım (1934)
• Roman:
  • Kıskanmak (1946)
  • Sultan Hamid Düşerken (1957)
  • Yıldız Olmak Kolay Mı? (2006)
• Oyun:
  • Sönmeyen Ateş (1933)
  • Muharrir (1934)
  • Alınyazısı (1952)
• İnceleme:
  • Edebiyat ve Sanat Bahisleri (1932)
  • Tarihi Çehreler Etrafında (1933)
  • Roman ve Hikaye Hakkında Bir Kalem Denemesi (1933)
  • Hayat ile Kitaplar (1956)
• Gezi Notları:
  • Anadolu (1939)
  • Bir Edirne Seyahatnamesi (1941)
  • Kayseri-Kırşehir-Kastamonu. (1955)
• Hatıra:
  • Eski Zaman Kadınları Arasında (1958)