Ses ve Ses Türleri Hakkında Bilgiler

— min. okuma: 6-7 dakika
Ses ve Ses Türleri Hakkında Bilgiler

Ses, kulağın duyabileceği basit titreşimlerdir. İnsanların birbirleriyle iletişim kurmaları, duygu ve düşüncelerini aktarabilmeleri için konuşmaları gerekir. Konuşmanın temel öğesi sestir. Tabii ki müziğinde temel öğesi sestir...

Oktav

Bir notanın 7 nota inceltilerek elde edilen ince sesine kadar ki bölümü bir oktavdır. Örneğin; Kalın Do dan İnce Do ya kadarki 8 notalık ses dizisi bir oktav sayılmaktadır.

İnsan sesi ve insanda bulunan ses türleri:

Ses türü es türü, insan sesinin aralığını belirten kavrama denir. Kadınlarda ve erkeklerde olmak üzere ikiye ayrılır.

Erkeklerde bulunan sesler:

  1. Kontrtenör
  2. Tenor
  3. Bariton
  4. Bas bariton

1- Kontrtenör

Kadın sesi inceliğinde çıkan erkek sesidir. Ses rengi kadın sopranoya ya da kontraltoya benzer; ama daha güçlü, duygusal, şehvetli bir tona ve incelikli, parlak bir tekniğe sahiptir. Türkiye'de çok az sayıda sanatçıda vardır, bu sanatçılardan bazıları Celal Eldeniz, Kaan Buldular, Cenk Karaferya; yabancılardan Don Krim (Amerika), Philippe Jaroussky (Fransa); tarihte Senesino (1680-1750), Farinelli (1705-83), Caffarelli (1710-83) ve Velluti (1780-1861)... Çok nadir bulunan bir ses türüdür...

2- Tenor

Tenor, en tiz ya da ince erkek sesine verilen isimdir ve sıralamada baritonun hemen üstünde yer alır. Bir Tenorun ses aralığı ara Do'nun bir oktav aşağısı (C3) ile bir oktav yukarısı (C5)'tir. Standart değerler dışında en alçak nota olarak B♭2 (Si bemol 2) ve en yüksek nota olarak ara Do'dan yukarıdaki Fa'ya kadar çıkabilirler (F5). Operada standart tenor repertuarında en alçak ses A2 'dir (La2) (Mime, Herod); ancak çok nadir bazı roller C3 'e kadar alçalabilirler.

Tenor tonu bağlamında, birçok sınıflandırması vardır:
Heldentenor (kahramanımsı tenor), Wagner'ın ya da Strauss'un eserlerine uygun, güçlü ve kalıcı seslerdir.
Dramatik tenorde benzeri ile donatılmış olsa da daha çok Fransız ve İtalyan operasıyla eşleştirilir.
Lirik tenor ise tam tersi, ton olarak daha tatlı ve sessizdir ve daha hafif repertuara uygundur.

Bunlardan başka ayrıca, Tenore contraltino (çok ince bir tenor), Tenore di forza (lirik fakat güçlü tenor), Tenore di grazia (zarif tenor, rossini tenor da denir), Tenore robusto (baritona yakın tenor) ve spinto (parlak ama zorlanmış bir ton belirten).

Ayrıca tenorların eski dönemlerde, kadın rollerini falsetto olarak (sesin en ince ve çatlamamış yerinde) söyledikleri de olmuştur.

3- Bariton 

Bas ve tenor insan sesleri arasında bulunan erkek insan sesi tipi. Etimolojik olarak Yunanca derin veya ağır sesli anlamına gelen βαρυτονος kelimesinden gelmektedir.

Bariton ses türü için ses açıklığı:

Koro müziği: Orta Do altındaki ikinci La ile orta Do üstündeki Fa (veya A2 - F4);

Opera müziği: Orta Do altındaki ikinci La ile orta Do üstündeki Sol (veya A2 - G4).

Bas

Bas en alt vokal seviyedeki insan sesidir. Bas ses tipik olarak Fa altı ve Mi arasındaki (bilimsel aralık yazımına göre, F2-E4) seviyelerde bulunur. 

Bas tonu bağlamında, birçok sınıflandırması vardır:

  • "Basso kantante" veya lirik bas-bariton
  • "Hoher Bas" veya dramatik bas-bariton
  • "Jugendlicher Bas"- genc adam rolundeki bas vokalist
  • "Basso buffo" veya lirik buffo
  • "Schwerer Spielbass" veya dramatik buffo
  • "Basso profondo"
  • "Dramatik basso profondo"

Şimdi de kadınlarda bulunan ses türlerini inceleyelim:

Kadınlarda bulunan sesler:

  • Soprano
  • Mezzo-soprano
  • Kontralto

1- Soprano

Vokal tanımlı müzikte en tiz kadın veya genç erkek çocuk sesine verilen teknik bir isimdir. Çoğu zaman kadın vokalini tanımlamak için kullanılmasına rağmen aynı zamanda bir çalgı topluluğunda en ince sesleri veren müzik araçları için de kullanılabilir. Soprano vokal olan şahısın nefes kontrollerini sıkı tutması esas alınır. Detone olmamak temel madde olarak sayılabilir. Kelimelerin arasında girilen soprano ölçüsü ritmle birlikte dikkate alınmalıdır.

Müzikte kadın vokaline dayalı soprano çeşitleri ana olarak üç başlık altında toplanır:

Lirik soprano: Duygusal ve yumuşak renkteki vokal

Dramatik soprano: Tok ve derin renkteki vokal

Koloratur soprano: Parlak, tiz ve ajilitesi (sürati) yüksek vokal

2- Mezzo-soprano: 

Klasik Batı müziğinde mezzo-soprano bir kadın vokal türü olup soprano ve kontralto kadın ses türleri arasındadır.
Klasik Batı müziğinde mezzo-soprano ses türü için ses açıklığı:

Opera müziği: Orta Do altındaki ikinci La ile bunun iki oktav üstündeki La (veya A3 - A5). Fakat Orta Do altındaki Sol ile tiz Do arasında (G3 - C2) de olabilmektedir.

Mezzo-sopranolara genellikle opera eserlerinde ikinci derecede roller için vokalistlerdir. Tipik mezzo-soprano rolleri cadılar (örneğin Verdi'nin Il Travatore eserinde Azucena), baştan çıkartıcı kadınlar (örneğin Verdi'nin Aida eserinde Amneris), dadılar ve erkek rolünü oynayan kadın vokalisttir (örneğin Mozart'ın Figaro'nun Düğünü eserinde Cherbino). Fakat bunun çok ünlü istisnaları da vardır: Bizet'nin Carmen başrolü, Rosina in Rossini'nin Sevil Berberi'nde Rosina başrolü. Aynı zamanda bazen sopranolar için bestelenmiş eserlerde mezzo-sopranolar yer alabilmaktedir; örneğin Mozart'ın Cosi fan tutte eserinde Despina ve Don Giovanni eserinde Zerlina.

Mezzo-soprano tonu bağlamında, birçok sınıflandırması vardır:

  1. Koloratura mezzo-soprano
  2. Lirik mezzo-soprano
  3. Dramatik mezzo-soprano

2. 1- Bazı ünlü opera ve operetlerde koloratura mezzo-soprano rolleri:

  • Rosina, Sevil berberi (Rossini)(*)
  • Angelina- Külkedisi, Külkedisi (La Cenerentola) (Rossini)(*)
  • İsabella, Cezayir'de İtalyan kız (Rossini)(*)
  • Orsini, Lucrezia Borgia (Gaetano Donizetti)(*)
  • Romeo, I Capuleti e i Montecchi (Vincenzo Bellini)(*)(**)
  • Serse, Serse (Händel) (*)(**)
  • Ariodante, Ariodante (Handel) (*)(**)
  • Julius Caesar, Giulio Cesare (Handel) (*)(**)
  • Ruggiero, Alcina (Händel) (*)(**)
  • Griselda, Griselda (Vivaldi) (*)

2.2- Bazı ünlü opera ve operetlerde lirik mezzo-soprano rolleri:

  • Annio, La clemenza di Tito (Mozart)-- trouser role
  • Carmen Carmen (Georges Bizet)(*) (Also Dramatic Mezzo-Soprano)
  • Charlotte, Werther (Massenet)(*)
  • Cherubino, Figaro'nun düğünü (Mozart)(**)
  • The Composer Ariadne auf Naxos (Richard Strauss)(**)
  • Dorabella, Così fan tutte (Mozart)(*)
  • Hänsel, Hänsel und Gretel (Humperdinck) (*)(**)
  • Idamante, Idomeneo, re di Creta (Mozart)(**)
  • Mignon, Mignon (Ambroise Thomas)(*)
  • Mother, Amahl and the Night Visitors (Menotti)(*)
  • Nicklausse, Hoffmann'in masallari (Offenbach) (**)
  • Octavian, Der Rosenkavalier (Richard Strauss) (*)(**)
  • Orlofsky (Die Fledermaus) (Johann Strauss) (**)
  • Sesto, La clemenza di Tito (Mozart) (**)
  • Siebel, Faust (Charles Gounod) (**)
  • Sorceress, Dido and Aeneas (Henry Purcell)
  • Dido, Dido and Aeneas (Henry Purcell)
  • Stephano, Romeo et Juliette (Charles Gounod) (**)
  • Suzuki, Madama Butterfly (Puccini)

2.3- Bazı ünlü opera ve operetlerde dramatik mezzo-soprano rolleri:

  • Azucena, Il trovatore (Verdi)
  • Amneris, Aida (Verdi)
  • Brangäne, Tristan ve Isolde (Wagner)
  • Carmen, Carmen (Bizet)(*) (Bazan lirik mezzo)
  • The Countess, Maça Kızı (opera) (Tchaikovsky)
  • Dalila, Samson et Dalila (Saint-Saëns)(*)
  • Dido, Les Troyens (Berlioz)(*)
  • Eboli, Don Carlos (Verdi)
  • Herodias, Salome (Richard Strauss)
  • Hexe, Hänsel ve Gretel (opera) (Humperdinck)
  • Judith, Bluebeard's Castle (Bartók)(*) (Bazan dramatik soprano)
  • Kundry, Parsifal (Wagner)(*) (Bazan dramatik soprano)
  • Klytemnästra, Elektra (Richard Strauss)
  • Laura, La Gioconda (Ponchielli)
  • Marina, Boris Godunov (Mussorgsky)
  • Mother, Hänsel ve Gretel (opera) (Humperdinck)
  • Ortrud, Lohengrin (Wagner)
  • Princess de Bouillon, Adriana Lecouvreur (Cilea)

(*) : başrol (**) : erkek rolünde kadın mezzo-soprano

3- Kontralto 

Kontralto, klasik müzikte kadın seslerinin en kalını (en derini) ve böyle sesi olan kadın şarkıcı, Kalın Alto. Kontraltolar en düşük ses aralığına sahip olan kadın şarkıcılardır. Öyle ki, ses aralıkları tenor ve Mezzo-Soprano arasındadır. Sesleri genellikle orta Do'nun altındaki Fa (Bilimsel notasyona göre F3) ile orta Do'dan sonraki ikinci Sol (G5) arasındadır; fakat bazı sesler, orta Do'nun altındaki Mi'ye (E3) kadar inip, yine orta Do'dan yukarıdaki Si-bemol'e (B♭5) kadar çıkabilir.

Ünlü kontraltolar:

  • Sevinç Tevs (1930-1976)
  • Stevie Nicks (1948-)
  • Marietta Alboni (1826–1894)
  • Marian Anderson (1897–1993)
  • Irina Arkhipova (1925–)
  • Eula Beal (1919–2008)
  • Marianne Brandt (1842–1921)
  • Muriel Brunskill (1899–1980)
  • Clara Butt (1872–1936)
  • Lili Chookasian (1921–)
  • Belle Cole (1845–1905)
  • Clorinda Corradi (1804-1877)
  • Kathleen Ferrier (1912–1953)
  • Maureen Forrester (1930–)
  • Lisa Gerrard (1961-)
  • Louise Homer (1871–1947)
  • Gisela Litz (1922–)
  • Louise Kirkby Lunn (1873–1930)
  • Marie-Nicole Lemieux (1975-)
  • Sigrid Onegin (1889–1943)
  • Ewa Podleś (1952–)
  • Marie Powers (1902–1973)
  • Ernestine Schumann-Heink (1861–1936)
  • Annice Sidwells (1902–2001)
  • Nathalie Stutzmann (1965–)
  • Vittoria Tesi (1700–1775)
  • Lila Downs (1968-)
  • Amy Winehouse (1983-2011)
  • Adele (1988-)
  • Florence Welch (1986-)
  • Katy Perry (1984-)
  • Umm Kulthum (1898-1975)
Paylaş:
Yorumlar