Twitter Çağında Edebiyat Yapmak
“Mesela İnternet, dışardan ve peşin bir güvensizlikle bakıldığında, bu dünyadaki güçlülerin sayesinde ahtapot kollarını bütün dünyaya uzattıkları sanal bir gezegen canavarı; içerden bakıldığındaysa İnternet, herkesin keyfince kullanabildiği yeterince eşitlikçi bir alan ve içinde dört hınzır öğrencinin bir devlet başkanı ya da bir petrol şirketi kadar etkili olabileceği müthiş bir özgürlük aracı.”
Ölümcül Kimlikler- Amin Maalouf
Edebiyat insanlık tarihinin başlangıcından beri var olan bir sanat dalıdır. Edebiyatın merkezinde bu yüzden daima insan vardır. İnsanların ve doğal çevrenin değişip çeşitlenmesiyle edebiyat da değişmiştir. Yakın Türk Edebiyatı Tarihi’ne bakıldığında örneğin Kurtuluş Savaşı yılları yazılan eserler ile Cumhuriyet Dönemi edebi eserleri arasında dahi gözle görülür farklar bulunmaktadır. Yazarların, dünyayı algılayışları ve beslendikleri ortam ister istemez edebi uğraşlarını şekillendirmeye yetiyor.
Teknolojik gelişmeler çağımızın dinamiğini etkileyen başlıca unsur olarak kabul görmektedir. Toplum ile birey arasında kurulan köprünün yapı taşları teknolojinin sunmuş olduğu fırsatlarla beraber bambaşka boyutlara ulaştı ve hala da ulaşmaya devam ediyor. Her gün yeni bir özellik piyasaya sunuldukça yeni bir yaşam tarzı geliyor demektir. Reel ve sanal diye iki farklı dünya algısı bu ürünlerin veya uygulamaların beraberinde insanların hayatlara nüfuz ediyor. Edebiyat ve sanat bu durumun neresinde? Açıkçası insanların yaşamış oldukları düzeni algılayış biçimleri edebiyatlarına da dolaylı yoldan yansıyor. Teknolojinin, sosyal medya araçlarının ve yapay zeka ürünlerinin artması edebiyat ile toplum ilişkisini hangi boyutlara taşıyor diye merak etmemek olmaz elbette.
Sosyal medya araçlarından biri olan Twitter, bir bakıma edebiyat ile bağlantılı düşünülmesi gereken bir mecradır. Twitter’ın kullanım amacı en özet açıklamayla; kısa biçimde çok şey anlatmaktır. Teknolojinin son ürünleri olan akıllı telefonlar ve tabletler aracılığı ile bu sosyal medya uygulamasını kullanmak oldukça pratik hale geldi. Reel dünyanın iz düşümleri sanal dünyada hangi biçimlerde tezahür edebilir? Twitter analizi yapanlar bu soruya birçok açıklama getirebilir. Twitter’ın kullanıcı kitlesi genellikle genç nesil olduğu için sanal ile gerçeklik ilişkisini açıklamak problem olabiliyor. Twitter kullanan kişiler zaten hali hazırda sosyal medyanın kucağında çocukluğu veya gençliği geçmiş olan kişilerdir. Bu durumda gerçek hayatın göstergelerinden biri olan edebiyatı ise nasıl kullandıkları pek bilinmemekte. Silikleşen bu durumun temel kaynağı ise edebiyat severler tarafından “kitap okumaya ilgisiz olmak” olarak yorumlanabilir. Fakat Twitter gibi çoğunlukla yazıların yer aldığı sosyal medya mecrasında kitap okumuyor diye şikayet edilenler gün içinde çokça okuyor.
“Okumak” kalite çerçevesinde düşünülen bir eylemdir. Başı ve sonu belli olmalı okunulan yazıların. Sosyal medya çabucak tüketilen içeriklerin bulunduğu bir mecra olmakla beraber çoğu şeyin başı veya sonu muallaktır hatta bulunmamaktadır. Sosyal medyanın içinde yetişmiş bireyler de okuma eyleminde farklı bir durum içerisindedir. Kısa okumalar bir edebi kaygı taşımadığından hayal gücünü veya yaşam şeklini şekillendirme noktasında eksik kalmaktadır. Y Kuşağı Twitter yazıları içerisinde yetiştikçe edebiyata olan bakış açısı da “Facebook sözleri” olarak bilinen şair ve yazar aforizmalarından ibaret oluyor.
Son zamanlarda özellikle 2019 yılında medyatik tanınırlığı olan veya “Twitter Fenomeni” olarak bilinen kişiler kitap çıkararak piyasaya sunmakta ve kimi kitapçıların “Çok Satanlar” listesinde baş sırayı çekmektedir. Kitapların içerikleri irdelendiğinde genellikle Twitter yazıları tarzında içeriklerin olduğu, gündelik konuşma hatta mesajlaşma dilinin hakim olduğu görülmektedir. Y Kuşağı sonrasında teknoloji ve sosyal medya nimetlerini doğar doğmaz tadan Z Kuşağı bu tarz içeriklerin gerçek edebiyat olduğu yanılgısına kapılarak yetişecektir. Tüketim çılgınlığının had safhada olduğu dönemlerde Twitter’ın sıkı takipçileri kalın ve küçük punto ile yazılmış olan kitapların sıkıcı olduğundan dem vuracak hatta okumaya küsecektir.
Kitap satış oranlarına bakarak vahim tablo çizildiği gibi dünya genelinde teknolojinin durumu daha başka senaryoları ortaya çıkarmaktadır. Artan kağıt israfını önleme çabaları ve teknolojik gelişmeler e-kitap okuyucuları piyasada yerini almaya başladı. Hal böyle iken kitap satışlarında azalmalar meydana geldi. Dolaylı olarak yeni nesil kitap okumamakla suçlanmış olsa da e-kitap okuyucular ile edebiyatın buluşması kaldığı yerden devam ediyor olabilir. Ancak okuyucuların edebi kaygısı olmayan Twitter Fenomeni tarzlı yazarları okuyor olma ihtimalleri de göz önünde bulundurulması gereken bir başka noktadır.
