Arif Nihat Asya'nın Hayatı ve Eserleri

Arif Nihat Asya, Türk Şair, Yazar, Öğretmen , Siyasetçi

Doğum tarihi ve yeri: 7 Şubat 1904 / Çatalca
Ölüm tarihi ve yeri: 5 Ocak 1975 / Ankara

1- Arif Nihat Asya’nın Hayatı

Türk Edebiyat Tarihi'ne "Bayrak Şairi" olarak adını yazdıran Arif Nihat Asya, 7 Şubat 1904 yılında Çatalca'nın İnceğiz Köyü'nde dünyaya geldi. Asıl adı Mehmet Arif'tir. Tokatlı Zîver Efendi ile Tırnovalı Zehra Hanım'ın tek çocuğu idi. Şairin bilinen en büyük dedesi Kapusuz Hacı Ahmet, Tokat'a bağlı Kapusuz Köyü'nden İstanbul'a göçmüş ve orada debbağlıkla uğraşmış olan bir âhî ustasıdır.

Nihat Asya henüz bir aylık bebekken babası veba hastalığından hayatını kaybetti, annesi yeni bir evlilik yapıp Filistin'e gidince üç yaşından itibaren akrabalarının himayesinde büyümek zorunda kaldı. Öğrenim hayatı Örçünlü Köy mektebinde başladı fakat babaannesinin ölümünden sonra onun bakımını üstlenen halası ile birlikte Balkan Savaşı'ndan kısa bir süre önce İstanbul'a göçtü. Kocamustafapaşa ve Haseki mahalle mekteplerinde öğrenim gördükten sonra I. Dünya Savaşı yıllarında Gülşen-i Maarif Rüştiyesi'ne devam etti.

Yatılı olarak girdiği Bolu Sultanisi kapatılınca, Kastamonu Sultanisi'ne aktarıldı. Liseyi bitirdikten sonra,öğrenimine Dârü'l-Muallimîn-i Âliye (sonraki adı Yüksek Muallim Mektebi, bugünkü İstanbul Üniversitesi Yüksek Öğretmen Okulu) Edebiyat Bölümü'nde devam etti. İlk şiir kitabı olan Heykeltıraş, 1924 yılında bu okulda öğrenci iken yayımlandı. Yüksek Muallim Mektebi son sınıfındayken ilk eşi olan Hatice Semiha Hanım'la evlendi. Bu evlilikten iki çocuğu oldu.

Milli Mücadele Dönemi'nde Ankara'da bulundu. Bu dönem onun şiire başladığı, Türklük ve vatan aşkı ile şiirler kaleme aldığı tarihlerdir.

1928 yılında Darülmuallimin'i Aliye'den edebiyat öğretmeni olarak mezun olarak Adana'ya tayin edildi Adana Kız Lisesi ve Erkek Lisesi'nde öğretmenlik ve idarecilik yaptı.

1941 yılında ilk evliliğini sonlandıran şair, kimya öğretmeni Servet Akdoğan ile ikinci evliliğini yapmış ve bu evlilikten de bir kız, bir erkek çocuk sahibi olmuştur.

Malatya Lisesi'ne müdür olarak atanıp Adana'dan ayrılan şair, Malatya Lisesi Müdürü iken Maarif Vekili Hasan Ali Yücel ile yaşadığı sert tartışma nedeniyle huzursuzluk yaşadı. Üç yıl kadar Malatya'da çalıştıktan sonra yeniden edebiyat öğretmeni olarak Adana Erkek Lisesi'ne döndü. 1948'de Edirne Lisesi'ne sürgün edildi.

1950 Türkiye genel seçimlerinde Demokrat Parti'nin listesinden Seyhan (Adana) adayı oldu. Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne girdi. Dönemin sonunda aktif politikayı bıraktı, öğretmenliğe döndü. Kısa bir süre Eskişehir Lisesi'nde öğretmenlik yaptı.

Çok uzun bir zaman kalmamış olmasına rağmen şiirinde Eskişehir'in çok yer alması ve bu şehirde çok benimsenmiş olması onun 5. dönem Eskişehir milletvekilliği yaptığı, Bayrak şiirinin Eskişehir'de yazıldığı gibi yanlış bilgilerin günümüzde birçok kaynakta yer almasına yol açmıştır.

Arif Nihat Asya, 1955 yılından itibaren Ankara Gazi Lisesi'nde öğretmenlik yaptı. Kıbrıs'ta görevlendirilip iki yıl da Lefkoşa Erkek Lisesi'nde görev yaptıktan sonra 1962'de Ankara'ya döndü ve Gazi Lisesi'nden emekliye ayrıldı.

Emekliye ayrıldıktan sonra Yeni İstanbul ve Babıali'de Sabah gazetelerinde yazılar yazdı. Aralık 1974'ün sonlarında hastalanarak hastaneye kaldırıldı; 5 Ocak 1975'te vefat etti. Kabri, Ankara Karşıyaka Mezarlığı'ndadır.

Mezar taşına isim olarak “Bayrak Şairi M. Arif Nihat Asya” yazıldı.

Mezar taşının diğer tarafına ise,

Dokunmayın, üzerine
Gölge ettim kanadımı…
Ninni söyleyin adıma,
Uyandırmayın adımı!

mısralarının da yer aldığı ve dört kıtadan meydana gelen bir şiiri yazıldı.

2. Arif Nihat Asya’nın Edebi Kişiliği

Milliyetçi şiirleriyle tanınan Arif Nihat Asya, yurdun güzelliklerini, doğasını anlatan, kimi zaman yerici ama Türklüğü yücelten şiirler yazmıştır.

Arif Nihat, özellikle Kastamonu Sultanisi'nde okurken; Kastamonu’daki siyasi ve kültürel havadan oldukça etkilendi. Milli Mücadele döneminde İstanbul’dan Anadolu’ya geçmek isteyenlerin bu yolculuğu Kastamonu üzerinden yapmaları, bu şehri işgal yıllarının önemli merkezi hâline getirmişti.

Millî Mücadele döneminde oluşan millî ruh bu şehirde yaşayanların üzerinde oldukça etkili oldu. Arif Nihat Asya’nın gençlik dönemine denk gelen bu yıllar, onun sanatının şekillenmesini sağladı.

İlk şiirlerini Kastamonu’da çıkan Açıksöz ve Gençlik dergilerinde yayımladı. Gençlik dönemine ait bu ilk şiirlerde "Mehmet Arif" ve "Ayın Nun" isimlerini kullandı. Bu yıllarda Kastamonu’ya uğrayan başta Mehmet Akif Ersoy olmak üzere birçok aydını tanıdı. Onların heyecanlı konuşmalarından etkilendi. Orhan Şaik’in aynı yıllarda Kastamonu’da olması ve onunla kurduğu dostluk şiire daha fazla ilgi duymasına sebep oldu.

Edebiyatımızda “Bayrak” şairi olarak tanınan Şair, 1940 yılında, Adana'nın düşman işgalinden kurtuluşunun kutlandığı 5 Ocak günü yapılan tören için yazdığı Bayrak adlı şiiri ile tanındı ve Bayrak Şairi olarak anılır oldu Bir çok dergi ve gazetelerde yazılar yazdı.

Şiirlerinde hece, aruz ve serbest vezinleri kullanan Arif Nihat, nazmın her tür ve şekliyle eserler vermiştir.

Fikrin ağır bastığı şiirlerinde milliyetçilik konusu büyük bir yer tutar. Çok renkli ve değişik biçimli şiirler yazmış olan Asya, son şiirlerinde biraz da mistisizme yönelmiştir.

Arif Nihat’ın milli değer ve şahsiyetleri konu alan şiirleriyle dini iman ve heyecanı işleyen şiirleri, 1950’den sonra yetişen yeni nesillerde tarih şuurunun ve dini duyguların uyanmasında ve gelişmesinde önemli rol oynamıştır.

Bayrak, Bir Bayrak Rüzgâr Bekliyor, Fetih Davulları,Selimler,Kubbeler, Süleymaniye gibi şiirleri bu konuda yazılmış olanların en tanınmışlarıdır.

Naat ise duygu ve estetik bakımından son devirlerde bu vadide kaleme alınmış en mükemmel örnekler arasında yer alır.

Şiirlerinde halk ve divan edebiyatı nazım şekilleri yanında modern edebiyatın nazım şekilleri de yer almıştır. En çok kullandığı nazım şekli ise Rubaidir; rubailerden oluşan beş ayrı kitap yazmıştır. İşlemiş olduğu başlıca temalar kahramanlık ve tarih duygusu, din, aşk, tabiat ve memleket güzellikleridir.

Şiirlerinde Yahya Kemal'in açık tesiri görülmektedir.

Şiirleri arasında, Ebced hesabı'yla tarih düşürdüğü manzumeler de önemli bir yer tutar.

Daima bir yenileşme çabası içinde olan şair, etkilerden uzak kalarak kendine özgü bol renkli şiir dünyasını yaratmıştır. Şiirlerinde günlük Türkçeyi bir sanat dili haline getirerek kullanan Arif Nihat'ın rahat, özentisiz ve sade bir üslubu vardır.

Duyuş, düşünüş ve anlatış olarak orijinal bir şair olan Arif Nihat Asya, hayatı boyunca bir ülkü adamı olduğunu hiç unutmadı. Sanatını icra ederken de, öğretmen olarak kürsüde bulunurken de bu çizgisinden asla vazgeçmedi.

Güzel ve zarif benzetmelerin yanı sıra, keskin zekâsının, şakacı mizacının mahsulü olan nükteleri, hicivleri, kelime oyunları üslûbunu tamamlayan önemli unsurlardır. Tarihimizin şanlı sayfalarını şiirleştiren şair, Rubai türünün yeni Türk edebiyatında önemli şahsiyetlerinden kabul edilir.

Bayrak ve vatan, onun mısralarında en usta anlatıcısını bulmuştur. Şiirlerini Türk Yurdu, Orkun, Ötüken, Serdengeçti, Töre, Hisar, İslâm, İslâm Sanatı, Çağlayan, Hayat, Devlet, Türk Sanatı, Elif, Defne, Toprak gibi dergilerde yayımladı.

Sosyal ve siyasal konuları, yurt gözlemlerini, arkadaşlarını, yakın çevresini, tarihi konuları, dini meseleleri, aşkı, tabiatı konu alan nesir türünde eserleri bulunur.

3- Arif Nihat Asya ’nın Eserleri

• Kitapları:
  • Kanatlarını Arayanlar
  • Bir Bayrak Rüzgâr Bekliyor
  • Kubbeler
  • Ses ve Toprak
  • Top Sesleri
  • Dualar ve Aminler
  • Kökler ve Dallar
  • Aramak ve Söyleyememek
  • Fatihler Ölmez ve Takvimler
  • Ayın Aynasında
  • Rübaiyyat-ı Arif 1
  • Rübaiyyat-ı Arif 2
• Şiirleri:
  • Heykeltıraş 1924
  • Yastığımın Rüyası / Mensur 1930
  • Ayetler / Mensur 1936
  • Bir Bayrak Rüzgâr Bekliyor 1946
  • Kubbe-i Hadrâ /Mevlana üzerine, 1956
  • Kökler ve Dallar 1964
  • Emzikler 1964
  • Dualar ve Aminler 1967
  • Aynalarda Kalan 1969
  • Rubaiyyat-ı Ârif /rubailer, 1956
  • Kıbrıs Rubaileri /rubailer, 1964
  • Nisan /rubailer, 1964
  • Kova Burcu/rubailer, 1967
  • Avrupa'dan Rubailer 1969
  • Şiirler (Ahmet Kabaklı derledi, 1971
  • Bayrak 1940
  • Çocuk ve Ağaç
• Düz yazıları:
  • Kanatlar ve Gagalar /özdeyişler, 1946
  • Enikli Kapı / makaleleri, 1964
  • Terazi Kendini Tartmaz 1967
  • Tehdit Mektupları 1967
  • Onlar Bu Dilden Anlar 1970

Ölümünden sonra 1975-1977 yılları arasında Arif Nihat Asya’nın, daha önce yayımlanmamış yazılarıyla beraber bütün eserleri bir külliyat halinde Ötüken Neşriyat tarafından basılmıştır.

• Şiirleri:
  • Büyüyün Kızlar Büyüyün 1976
  • Fâtihler Ölmez 1976
  • Takvimler 1976
  • Yürek 1976
  • Heykeltıraş 1976
  • Rübâiyyât-ı Arif VI (Yerden Gökten) 1976
  • Ses ve Toprak 1976
• Nesirleri:
  • Aramak ve Söyleyememek 1976
  • Ayın Aynasında 1976
  • Kubbeler 1976
  • Tehdit Mektupları 1976
  • Sevgi Mektupları / Eşi Servet Asya’ya yazdığı Mektuplar 1976
  • Kanatlarını Arayanlar 1976