Fakir Baykurt'un Hayatı ve Eserleri

Fakir Baykurt, Türk yazar ve sendikacı.

Doğum tarihi ve yeri: 15 Haziran 1929, Yeşilova
Ölüm tarihi ve yeri: 11 Ekim 1999, Essen, Almanya

1- Fakir Baykurt'un Hayatı

Asıl adı Tahir Baykurt'tur. 1929 yılında, Burdur'da dünyaya gelen yazarın asıl adı Tahir’dir. savaş yıllarında asker olan ve şehit düşen amcasının adı olarak ailesi tarafından yazara verilmiştir. 1936 yıllarında Akçaköyde eğitimine başlayan yazarın babası aniden ölünce dayısı tarafından Aydın'da dokumacılık öğrenmeye başlar. Savaş sebebiyle dayısı askere çağrılınca yarım kalan eğitimini tamamlamak için Burdur'a dönen yazar sıtmaya tutulur ve hastalığı sırasında şiirler yazmaya başlar.

Edebiyatla çok ilgilenen yazar köy enstitüsü kütüphanesine başkan seçilir. Daha çok kitap okuma fırsatı bulan yazar, 1947 yıllarında Köy Enstitüsü ve Kaynak dergisinde şiirlerini yayımlar. Tahsilini tamamlayarak Yeşilova Kavacık Köyüne öğretmen olarak atanır. 1951 yılında evlilik yapan yazarın sağlık sorunları başlar ve iki kez ameliyat olduktan sonra Dereköyde öğretmen olarak devam eder. Baskıcı yöneticilerin karşısında olması nedeniyle sık sık kovuşturma geçirir.

1953 yıllarında Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölümüne başlayan yazar Gayret Dergisi altında birçok yazı yayımlamaya başlasa da bazıları yüzünden yargılanır ve her şeye rağmen okulunu başarıyla bitirir. Hafik ilçesinde bir ortaokula atanan yazar ilk kitabı olan Çilliyi yayımlar. 1958 yıllarında yazmış olduğu ilk romanı Yılanların Öcü, Yunus Nadi Roman Ödüllerinde birinciliğe layık görülür.

Cumhuriyet gazetesinde yayımladığı yazılar yüzünden öğretmenlik görevinden alınan yazar, Milli Eğitim Bakanlığı Yapı İşleri Bölümünde çalışmaya başlarsa da yazdığı romanlar yüzünden altı aylığına açığa alınır. 1960 yılında Ankara İlköğretim müfettişliğine atanan yazar, Efkar Tepesi adlı romanını çıkarır. Yılanların Öcü adlı romanı sonraki yıllarda tiyatro ve filme uyarlanır ancak eserin tiyatroda oynanmasına yasak getirilir. Ders araçları ve yetişkinler için yazma öğrenimi eğitimini almak için Amerika'ya gider ve 1963 yıllarında Türkiye’ye geri dönerek müfettişlik görevine devam eder.1965 yıllarında TÖS kuruluşuna katıp buranın genel başkanı olursa da aşından bir türlü olaylar eksik olmaz ve görevinden uzaklaştırılır. Milli folklor enstitüsüne uzman olarak atanan yazar, Kaplumbağalar ve Amerikan sargısı adlı romanlarını yayımlar.

Tırpan ve Sınırdaki ölü adlı eserleri ile TRT Ödüllerini alır. 1971 yıllarında ülkede meydana gelen sıkı yönetim ile çok sefer gözaltına alınan yazar yazdığı tırpan adlı eseri ile Türk Dil kurumundan ödül kazanır ancak tutukluluk hali devam eder. zorlu bir hayatı olan yazar, 1999 yılında Almanyada pankreas kanserine yenik düşerek hayata gözlerini yumar.

2- Fakir Baykurt'un  Edebi Kişiliği

Baykurt özellikle hikâye ve roman türünde başarılı olmuştur. Köy sorunlarını toplumcu gerçekçi bir görüşle anlatmış 1950-1970 yılları arasında görülen köy edebiyatının en başarılı yazarı seçilmiştir.

Eserlerinde genellikle ezilen, geri bırakılmış köylüleri devrimci ve halkçı bir bakış açısı ile anlatmıştır. Özellikle imamlar ile öğretmenlerin çatıştırılması en çok eleştirilen yönüdür.kahramanlarını yerel ağza göre konuşturduğu dille yazması son derece başarılıdır.

“Yılanların Öcü” romanında Burdur’a bağlı Karataş köyündeki küçük çıkarlar çevresinde çatışan insanların hayatından gözleme dayalı kesitler sunar.

“Amerikan Sargısı’nda bilinçlenen köylünün kendilerini sömürenlere direnişleri; Kaplumbağalar’da bir eğitmenin gayretiyle çorak kamu arazisini ıslah eden Ankara yakınlarındaki Tozak köylülerinin topraklarını ellerinden alan yönetime olan kırgınlıklarını anlatır.

Tırpan, Kaplumbağa gibi romanlarında imgesel öğelere yer vermiştir.

3- Fakir Baykurt'un Eserleri

• Romanları
  • Yılanların Öcü (1954)
  • Irazcanın Dirliği (1961)
  • Onuncu Köy (1961)
  • Amerikan Sargısı (1967)
  • Tırpan (1970)
  • Köygöçüren (1973)
  • Keklik (1975)
  • Kara Ahmet Destanı (1977)
  • Yayla (1977)
  • Yüksek Fırınlar (1983)
  • Koca Ren (1986)
  • Yarım Ekmek (1997)
  • Kaplumbağalar (1980)
• Öyküleri
  • Çilli (1955)
  • Efendilik Savaşı (1959)
  • Karın Ağrısı (1961)
  • Cüce Muhammet (1964)
  • Anadolu Garajı (1970)
  • On Binlerce Kağnı (1971)
  • Can Parası (1973)
  • İçerdeki Oğul (1974)
  • Sınırdaki Ölü (1975)
  • Gece Vardiyası (1982)
  • Barış Çöreği (1982)
  • Duirsbug Treni (1986)
  • Bizim İnce Kızlar (1992)
  • Dikenli Tel (1998)
• Toplum ve Eğitim Yazıları
  • Efkar Tepesi (1960)
  • Şamaroğlanları (1976)
  • Kerem ile Aslı (1974)
  • Kale Kale (1978)
  • Kamlumbağalar (1980)
• Çocuk Kitapları
  • Topal Arkadaş
  • Yandım Ali
  • Sakarca
  • Sarı Köpek
  • Dünya Güzeli (1985)
  • Saka Kuşları (1985)
• Şiir
  • Bir Uzun Yol
  • Dostluğa Akan Şiirler

4- Fakir Baykurt'un Aldığı Ödüller

• 1958 Yunus Nadi Roman Ödüllerinde (Yılanların Öcü)
• 1970 TRT Sanat Ödülleri (Tırpan)
• 1970 TRT Sanat Ödülleri (Sınırdaki Ölü)
• 1971 Türk Dil Kurumu Roman Ödülü (Tırpan)
• 1974 Sait Faik Hikâye Armağanı (Can Parası)
• 1978 Orhan Kemal Roman Ödülü (Kara Ahmet Destanı)
• 1979 Tiyatro 79 Dergisi tarafından Yılın Oyunu Ödülü (Sakarca)
• 1980 Avni Dilligil Tiyatro Ödülü (Tırpan)
• 1984 Berlin Senatosu Çocuk Yazını Ödülü (Barış Çöreği)
• 1985 Alman Endüstri Birliği (BDI) Yazın Ödülü (Gece Vardiyası)
• 1998 Sedat Simavi Roman Ödülü (Yarım Ekmek)
• 1998 Yaşam Radyo Ustalara Saygı Onur Ödülü
• 1999 Pir Sultan Abdal Derneği Ödülü