Naki Tezel'in Hayatı ve Eserleri

Naki Tezel Türk araştırmacı yazar.

Doğum tarihi ve yeri: 6 Ağustos 1915
Ölüm tarihi ve yeri: 1980, İstanbul.

1- Naki Tezel'in Hayatı

Tezel, 6 Ağusto 1915 de İstanbul’un Fatih ilçesinde doğmuştur. Yazar İstanbul 16. İlkokulu'nda (1928) başladığı ilköğrenimini İstanbul Gelenbevi Ortaokulu'nda tamamlamış, İstanbul Pertevniyal Lisesi'nden mezun olarak (1931-1934). Lise öğreniminden sonra İstanbul Belediyesi İstatistik ve Neşriyat Şubesi'nde çalışmaya başlamıştır.1971’de İş ve İşçi Bulma Kurumu'ndan emekli oluncaya kadar pek çok kurum ve kuruluşta memuriyetlerde bulunmuştur .

Halk Bilgisi Haberleri, Ülkü, Türk Folklor Araştırmaları, Konuşmalar, Hisar, Köy Postası, Türk Yurdu, Yücel gibi dergilerde derleme ve araştırmalar yayımlayan Tezel daha çok masallarla ilgili çalışmalarıyla tanınmıştır. Yeni Türk ve Halk Bilgisi Haberleri dergilerinin editörlüğünü yapmıştır . Bu dergiler dışında yaptığı derlemeleri ve yazdığı masalları Yücel, Varlık, Çığır, Ülkü, Yirminci Asır, Eğitim, Türk Dili, Dünya, Cumhuriyet gibi dergi ve gazetelerde yayımlayan yazarın , İlk yazısı 1935’te İstanbul Belediye Dergisi’nde çıkmıştır. Halk Bilgisi Haberleri'nde 24 sayı süren İstanbul Masalları dizisi (1936-1938) yayımlayan Tezel, bu derlemesiyle Ignácz Kúnos’tan sonra İstanbul masalları üzerinde çalışan ikinci araştırmacı olmuştur. Bu metinler, sonra İstanbul Masalları (1938) adıyla kitap hâlinde yayımlanmıştır (Aslan 2013).

Türk halk masallarının zenginliğinin yurt dışında tanıtılmasını sağlaya çalışmalar, Naki Tezel'in halk kültürüne yaptığı çok önemli bir katkıdır. Köroğlu Masalı (1939) adlı derlemesinde Köroğlu Destanı’nın “İstanbul Kolu” ya da “Köroğlu’nun Ortaya Çıkışı” olarak adlandırılan ilk kolu bulunmaktadır .Yazdığı masalları Yücel, Varlık, Çığır, Ülkü, Yirminci Asır, Eğitim, Türk Dili, Dünya, Cumhuriyet gibi dergi ve gazetelerde yayımlanmıştır. Bir kitapla kalan hikâye yazarlığı dışında çalışmalarını tümüyle masal yazarlığı ve masal derlemeciliğiyle sürdürmüştür. En çok ilgi gören eseri Türk Masalları adlı eseridir.

2- Naki Tezel'in Edebi Kişiliği

Tezel Anadolu’nun çeşitli yörelerinde yaygın olarak söylenen masalları derleyerek yazılı kültür birikimine kazandıran ünlü bir halk bilimcidir. Tezel'in derlediği halk masalları, yüzyıllardır kuşaktan kuşağa sözlü gelenekle aktarılan masallardır. Bu masallarda konular genel olarak aşk, sevgi, dostluk, kıskançlık, arkadaşlık ve yardımlaşmadır. Ancak derlenen bu masallarda zaman zaman eğiticilikten uzak, şiddet içerikli unsurlara da rastlanmaktadır. Naki Tezel'in derlediği masallarda verilen mesajlar ve bu masalların eğitsellik yönüyle ilgili akademik çalışmalar (tez, makale, kitap vb.) yapılmaktadır. Tezel'in derlediği masallar sözlü halk kültürü ve söz varlığı açısından (deyim atasözü, ikileme, tekerleme vb.) zengin örnekler barındırmıştır.

3- Naki Tezel'in Eserleri

• Öykü:
  • Yıkılan Köprü (1944).
• Masal:
  • Keloğlan Masalları (1936),
  • İstanbul Masalları (1938),
  • Köroğlu Masalı (1939),
  • Çocuk Masalları (1943),
  • Alabalık (1944),
  • Altın Araba (1944),
  • Peri Kızı (1944),
  • Yeşil Kuş (1945),
  • Keloğlan (1945),
  • Türk Masalları (iki cilt, 1971).
• Bilmece:
  • Bilmeceler ve Maniler (1941),
  • Türk Halk Bilmeceleri (1969).
• Diğer Eserleri:
  • Türkiye-Avustralya İşçi Antlaşması Münasebetiyle Avustralya Hakkında Bir inceleme (1967),
  • Türkiye Folklor ve Etnografya Kılavuzu (1969),
  • Milli Folklor Enstitüsü (1969).