Hayme Ana Ağıtı

Karabulut çökmüş gövel dağına,
Mavi gölde yüzen kazların hani!
Ağıtlar yakılmış haşmet çağına,
Divan'da çalınan sazların hani!

Gündüz Alp Bey'ini Fırat'a verdin,
Domaniç yurduna umutlar serdin;
Çarşamba'da dindi matemin derdin,
Ufukları delen gözlerin hani!

Yayıklar kurulmuş dar çatağına,
Uykuların sığmaz yar yatağına;
Yedi rengin düşmüş har batağına,
Tüten ocaklarda közlerin hani!

Sol yanında göçmen çiçeği açar,
Hicran kararında kokular saçar;
Yörük kelebeği yabanda uçar,
Oğuzlara mesken düzlerin hani!

Engin yüreğinde pişer itabın,
Kudretli dilinde coşar hitabın;
Mahşere yeminli kutsal kitabın,
Huşuyla yazılan cüzlerin hani!

Bağlar salkım saçak yolları yaman,
Ah Öldüm Bayırı ah ile aman;
Yamaçları suskun başında duman,
Çiğdemleri deren kızların hani!

Çöpür çadırların obanda kalmış,
Bin yıllık çınarın uykuya dalmış;
Cennette mekânın vuslata yolmuş,
İpekten dokunan bezlerin hani!

Hıdır Tepesinde hayaller kuran,
Uludağ'dan gelir kar ile boran;
Son göç aylarında yolları yoran,
Kardelen örtüsü buzların hani!

Gelinler çemberden geceyi eler,
Tuğralı kundağa koçaklar beler;
İnler Kıble Çamı zamanı deler,
Hamaylında kalan gizlerin hani!

İlin Türkmeneli Kayı'dır Boy'un,
Hakk'ı bilmeyene sitemkâr huyun;
Peygamber dilinde övülmüş soyun,
Yedi surlar delen gürzlerin hani!

Yaylalar yağışlı kışlaklar kurak,
Toprağı muştulu tohuma durak;
Örsler kılıç biler ekinler orak;
Bereket timsali güzlerin hani!

Beşik Tepesinde ninni söyledin,
Kavaklı düzünde sürü heyledin;
Üç kıtaya estin derya boyladın,
Derbentleri geçen dizlerin hani!

Ertuğrul Gazi'nin Hayme Anası,
Kutsal öğüdünün Devlet manası;
Beşikten makbere Yemen kınası,
Kâbe'ye sürülen yüzlerin hani!

Edebali kutsar yiğit soyunu,
Doğudan batıya sürer tayını;
Dörtnala geçerler Tuna boyunu,
Cenklerde savrulan tozların hani!

Cümle cihan bilir senin farkını,
Sultanlar çevirir yavuz çarkını;
Pir-i Mimar kurar kutsal barkını,
Dört duvar içinde derzlerin hani!

Eylülün dördünde şölen verilir,
Şahlanır çevgenler kösler vurulur;
Erler meydanına sofra kurulur,
Dibek taşlarında tuzların hani!

Feleğin sillesi sinemde hışım,
Kar yağmış saçıma divane başım;
Ummanlara figan taşıyor yaşım,
Dertlerin dermanı sözlerin hani!


22 Mart 2010 Çarşamba Köyü/Domaniç
Nuriye Zeybek

Benim için anlamı büyük olan bu şiiri yazarken hece şiiri konusunda yardımlarını esirgemeyen Sevgili Murat Aydın Doma'ya sonsuz teşekkürler.

HAYME ANA

Hayme Hatun veya Hayme Ana Osmanlı İmparatorluğu'nun kurucusu olan Osman Gazi'nin babaannesi ve Ertuğrul Gazi'nin annesidir.

Hayme Hatun'un hayatı yarı mitsel olarak sisler içinde kalsa da bazı nesnel veriler bize onun hakkında ipuçları vermektedir. Hayme Ana'nın eşi, Kayı Boyunun Beyi Gündüz Alp'tir. Gündüz Alp bir efsaneye göre Fırat'ı geçerken, bir efsaneye göre ise savaş sırasında ölmüştür. Bunun üzerine, eşi Hayme Hatun boyun başına geçerek kendilerine beylik arazisi olarak verilen Domaniç'e tüm boyu götürmüştür. Burada yazlık olarak Domaniç, kışlık olaraksa Çarşamba'ya yerleşilmiştir. Hayme Ana ve Gündüz Alp'in dört oğlu vardı: Sungur Tekin, Gündoğdu, Ertuğrul ve Dündar.

Hayme Ana'nın 4 Eylül'de kışlağa dönüşte öldüğü rivayet edilir. O tarihten beri burada Hayme Ana kutlamaları yörükler tarafından (özellikle Karakeçeli yörüklerince) devam ettirilmektedir. Kendisi öldüğünde Yuvasını kurduğu yere defnedilmiştir. Bugün görülmekte olan türbe II. Abdülhamit tarafından yaptırılmıştır.

Günümüzde Hayme Hatun'un türbesi ve Hayme Ana heykeli Kütahya'nın Domaniç ilçesinde görülecek en önemli yerlerden biridir. Ayrıca Ankara'nın Haymana ilçesi Hayme Ana'nın adından gelmektedir.