Memet Fuat'ın Hayatı ve Eserleri

Memet Fuat, Türk eleştirmen, yazar, yayıncı ve eğitimci.

Doğum tarihi ve yeri: 16 Şubat 1926, Erenköy, İstanbul
Ölüm tarihi ve yeri: 19 Aralık 2002, İstanbul

1- Memet Fuat'ın Hayatı

Mehmet Fuat Bengü asıl adıdır.16 Şubat 1926'da İstanbul da, Mehmet Ali Paşa köşkünde dünyaya gelen Fuat'ın, babası sanat eleştirmeni Vedat Örfi Bengü, annesi Piraye Hanım’dır. O doğmadan önce yurt dışına giden babasını ilk kez beş yaşında iken gördü Fuat. Annesinin ünlü ozan Nazım Hikmet ile birlikteliği sırasında onlarla birlikte yaşadı. 1932’de anne ve babasının boşanmasının ardından annesi, Nazım Hikmet ile evlendi. 1938’de üvey babası Nazım’ın tutuklanıp 15 yıl hapis cezasına mahkûm edilmesiyle yaşamını dedesi Mehmet Ali Paşa’nın köşkünde sürdürdü. Fuat, Erenköy 38. İlkokulu'nda, Kadıköy 1. Orta'da, Robert Koleji'nde ve Haydarpaşa Lisesi'nde okudu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nin İngiliz dili ve edebiyatı bölümüne 1946’da kaydoldu.

Nâzım Hikmet'in etkisi ile edebiyat alanına yönelerek, Memet Fuat adıyla tanınmaya başladı. 1946’da ilk kitabını Tuna Baltacıoğlu ile birlikte yayımlayan yazarın Aşk ve Sümüklü Böcek adlı kitabının ilk yarısında Baltacıoğlu’nun, ikinci yarısında Memet Fuat’ın öyküleri yer alıyordu. Tuna Baltacıoğlu ve Oktay Verevler ile birlikte 1950 yılında Memleketimizde ve Dünyada Kitaplar adlı bir dergi çıkardı. Fuat 1951 yılında ikinci kitabı Yaşadığımız yayımladı. Aynı yıl, üniversiteyi tamamlamasından önce dedesi Mehmet Ali Paşa’yı kaybetti ve aile, maddi sıkıntı içine düştü. Yedi tepe dergisinde yayınladığı denemeler ile adını duyurmaya başladı. Üniversiteyi bitirince İstanbul’daki okullarda yardımcı öğretmen olarak çalıştı. Nazım Hikmet ile olan ilişkisi nedeniyle Millî Eğitim Bakanlığı’nda çalışmayı sürdüremedi, özel İngilizce dersleri verdi ve kitap çevirileri yaptı. . John Steinbeck, Erskine Caldwell, Jack London’dan öyküler, Walt Whitman’dan şiirler, Varlık Yayınları’na Edgar Allan Poe’dan, Katherine Mansfield’den öyküler çeviren Fuat gençliğinde yaşadığı akciğer rahatsızlığı sebebiyle askerliğe başladığı yedek subay okulundan çürük raporuyla çıkarıldı.

Fuat 1959'da dergilerde çıkan eleştiri yazıları sayesinde Ataç Eleştiri Armağanı'nı kazandı. Eniştesi Metin Yasavul ile De Yayınevi'ni kurdu. Yayınevinin ilk kitabı olarak 1960'ta Düşünceye Saygı’yı yayımladı ve bu eser, 1961 yılında Türk Dil Kurumu tarafından deneme-eleştiri ödülünü kazandı. Yayınevi, 1960 ile 1980 yılları arasında, 20 yılda birçok kitap yayımladı. Yeni Dergi'yi çıkardı. Yazko edebiyat dergisi’ni 1980 - 1983 yılları arasında yönetti.

1981'de Adam Yayınları'nın yerli yayınlar editörü olan Fuat, Nazım Hikmet’in, Orhan Veli’nin yapıtlarının yeniden basılmasına öncülük etti. 1985’ten itibaren Adam Yayınları'nın genel yayın yönetmenliği görevini 1999’a kadar sürdürdü. Çağdaşımız Makyavel başlıklı kitabıyla Sedat Simavi Ödülü’nü1992’de Gülten Akın’la paylaştı. 1995'te solunum yetmezliğinden yoğun bakıma alınan Fuat, Yoğun bakım sonrasında öldüğü güne kadar evinde çalışmaya devam etti.

2- Memet Fuat'ın Eserleri

• Deneme:
  • Düşünceye Saygı (De, 1960, genişletilmiş basım, Yapı Kredi, 1994)
  • Çağını Görebilmek (Adam, 1982)
  • Unutulmuş Yazılar (Broy, 1986; Yapı Kredi, 1997)
  • Çağdaşımız Makyavel (Adam, 1992)
  • Eleştiri Sorumluluğu (Yapı Kredi, 1994)
  • İki Yönlü Yozlaşma (Yapı Kredi, 1995)
  • Konuşan Toplum (İyi Şeyler, 1996)
  • Dağlarda Yüreğim (Adam, 1996)
  • Özgünlük Avı (Yapı Kredi, 1996)
  • Sömürüsüz Bir Dünya (Adam, 1998)
  • Çoğunluğun Gücü (Adam, 1998)
  • Duyumsanmayan Karanlık (Yapı Kredi, 1998)
  • Biçemden Biçeme (Yapı Kredi, 1999)
  • Yaşlı Bir Şaire Mektuplar (Adam, 1999)
  • Aykırılıklar (Adam, 2000)
• Seçme Şiirler:
  • Nâzım Hikmet (Adam, 1997)
  • Orhan Veli (Adam, 1997)
  • Oktay Rifat (Adam, 1997)
  • Cahit Külebi (Adam, 1997)
  • Edip Cansever (Adam, 1997)
  • Sabri Altınel (Adam, 1997)
  • Cahit Irgat (Adam, 1998)
  • Melih Cevdet Anday (Adam, 2000)
  • Can Yücel (Adam, 2000)
• Çeşitli:
  • Tartışmalar (Adam, 2001)
  • Aydınlar Sözlüğü (Adam, 2001)
  • Konuşmalar (T.İ.B. Kültür Yayınları, 2002)
  • İncelemeler (Adam, 2002)
  • Nasrettin Hoca Fıkraları (T.İ.B. Kültür Yayınları, 2002)
  • Kitap Eleştirileri (Adam, 2002)
• Yaşamı, sanatı, yapıtları dizisi:
  • Yunus Emre (De, 1976; YKY, 1999)
  • Şinasi (De, 1977; YKY, 1999)
  • Pir Sultan (De, 1977; YKY, 1999)
  • Karacaoğlan (De, 1977; YKY, 1999)
  • Ahmet Haşim (De, 1977; (YKY, 1999)
  • Tevfik Fikret (De, 1979; YKY, 1999)
  • Namık Kemal (Yapı Kredi, 1999)
  • Köroğlu (Yapı Kredi, 2001)
  • Dadaloğlu (Yapı Kredi, 2002)
• Antoloji:
  • Memet Fuat'ın Seçtikleri-Türk Edebiyatı (yıllıklar, De, 1963'ten 1972'ye 10 cilt)
  • İlkokul Çocukları İçin Şiirler (De, 1968; Adam, 1999)
  • Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi I - II (Adam, 1985; genişletilmiş basımı Adam, 1999)
  • Dünya Yazınından Çeviri Şiirler (Adam, 1992)
  • Dünya Yazınından Seçilmiş Kısa Oyunlar I - II (Adam, 1993)
  • Dünya Yazınından Seçilmiş Kısa Öyküler (Adam, 1993)
  • Türk Yazınından Seçilmiş Çocuklar İçin Şiirler (Adam, 1993)
  • Türk Yazınından Seçilmiş Denemeler (Adam, 1993)
  • Türk Yazınından Seçilmiş Eleştiri Yazıları (Adam, 1993)
• Yaşam öyküsü:
  • Nâzım Hikmet: Yaşamı, Ruhsal Yapısı, Davaları, Tartışmaları, Dünya Görüşü, Şiirinin Gelişmeleri (Adam, 2000)
• Tiyatro:
  • Tiyatro Tarihi (Varlık, 1961; MSM Yayınları, 2000)
  • Her Yer Tiyatrodur (Yapı Kredi, 1997)
• Spor:
  • Voleybol (Adam, 1983, Mehmet Bengü adıyla)
• Albüm:
  • Nâzım Hikmet - Portreler (Yapı Kredi, 2001)
• İnceleme:
  • A'dan Z'ye Nâzım Hikmet - Portreler (Yapı Kredi, 2002)
• Günce:
  • Ölünceye Kadar I, II (Adam, 2003)
• Anlatı:
  • Aşk ve Sümüklüböcek (1946, öyküler, Tuna Baltacıoğlu ile)
  • Yaşadığımız (1951, yeni yazımı, Adam, 1998, roman)
  • Bir Ayrılışın Öyküsü (Adam, 1998, öyküler)
  • Sana Deliler Gibi (Adam, 2002, kısa roman)
  • Adlin (Adam, 2003)
• Anı:
  • Gölgede Kalan Yıllar (Adam, 1997)
  • Tribünden Palavra Anılar (Adam, 1999)
  • Yazarlığın Eteklerinde (Literatür, 2002)
• Mektup derlemeleri:
  • Nâzım ile Piraye (De, 1975; Adam, 1998)
  • Cezaevinden Memet Fuat'a Mektuplar (De, 1968; Adam, 1998)
  • Piraye'ye Mektuplar (Adam, 1998)
• Çeviriler:
  • Şiir:
    • Seçme Şiirler (Walt Whitman, "Çimen Yaprakları" adıyla 1954; Yön Yayıncılık, 1992)
    • Çimen Yaprakları (Walt Whitman, Adam Yayınları, 2003)
  • Roman:
    • Alın Yazısı (Erskine Caldwell, Varlık, 1954; Adam, 1994)
  • Öykü:
    • Garden Party (Katherine Mansfield, Varlık Yayınları, 1953)
    • Kuyudaki Zenci (Erskine Caldwell, Yeditepe, 1953; Adam, 1994)
    • Ateş Yakmak (Jack London, Yeditepe, 1953; Adam, 1992)
    • Ölü Albayın Kızları (Katherine Mansfield, Varlık, 1953; Adam, 1991)
    • Kasımpatları (John Steinbeck, Yeditepe, 1953; Adam, 1992)
    • Gece Ağacı (Truman Capote, Varlık, 1954; Adam, 1989)
    • Denizin Değiştirdiği (Ernest Hemingway, Yeditepe, 1954; De, 1985; Adam, 1992)
    • Morgue Sokağı Cinayeti (Edgar Allan Poe, Varlık, 1954; Adam, 2000)
    • Yoksul İnsanlar (William Saroyan, Varlık, 1961; Adam, 1990)
  • Kısa Oyun:
    • Don Cristobita ile Dona Rosita'nın Acıklı Güldürüsü (Federico Garcia Lorca, De, 1960)
    • Kulaktan Kulağa (Lady Augusta Gregory, De, 1961)
    • Çağrılmadan Gelen (Maurice Maeterlinck, De, 1961)
    • İstiridye ile İnci (William Saroyan, De, 1961)
    • Trenton ile Camden'e Mutlu Yolculuk (Thornton Wilder, De, 1961)
    • Zavallı Aubrey (George Kelly, De, 1964)
  • Hobi:
    • Briç, Yeni Sayı Metodu (Charles H. Goren, De, 1959) (Adam, 1994)